«اسب کاسپین»؛ اسب ایرانی ارزشمندی که به طرز مرموزی از شمال ایران ناپدید شد

راز بقا: رییس انجمن حفاظت از اسب کاسپین می‌گوید این گونه به زودی ثبت جهانی می‌شود و نکته نگران‌کننده این است که خطر انقراض در کمین اسب کاسپین قرار دارد.

محمد جواد دهقان در نشست خبری «ثبت جهانی اسب کاسپین» که در محل آکادمی ملی المپیک برگزار شد، اظهار کرد: اسب کاسپین گونه‌ای از اسب ایرانی است که در طول هزاران سال در نقاط مختلف ایران وجود داشته، اما به دلایل نامعلوم به جز در حاشیه جنوب دریای خزر شامل استان‌های گیلان، مازندران و گلستان در سایر نقاط ایران کاملا از بین رفت.

این نژاد از عناصر هویتی ایران زمین است که به دلیل دارا بودن قدمت تاریخی، وجود تصاویر آن در آثار تاریخی کهن، ارزش‌های ورزشی، ژنتیکی و فرهنگی دارای اهمیت است و حفاظت از این اثر ملی وظیفه‌ای است که بر دوش ما نهاده شده تا این قطعه مهم از پازل هویتی فرهنگی کشور به درستی برای آیندگان به یادگار بماند.

هیچ نژادی در دنیا با صفات ویژه اسب کاسپین وجود ندارد، اما شباهت‌هایی بین اسب کاسپین با سایر نژاد‌ها به ویژه نژاد‌های اسب عربی وجود دارد که تئوری ارتباط اجدادی آن‌ها با اسب کاسپین را تایید می‌کند.

نتایج تحقیقات ژنتیکی در دانشگاه‌های معتبر جهان نشان داده که اسب کاسپین نوع چهار و منشاء نژاد‌های خونگرم و در شکل گیری اسب مدرن موثر بوده است.

در مجموع ۲۸ راس اسب کاسپین از ایران صادر و تولیدات آن‌ها از آنجا به استرالیا، نیوزلند، آمریکا، سوئد، فرانسه، آلمان، بلژیک، نروژ، هلند، کانادا و دانمارک صادر شده است.

در حال حاضر ۲ هزار ۳۴۶ سر اسب کاسپین به ثبت رسیده است که از این تعداد ۷۱۵ سر اسب زنده هستند و در سن تولید قرار دارند، کشور‌های اروپایی با داشتن ۲۹۷، آمریکا ۲۱۸، ایران ۸۸، استرالیا ۴۹، سوئد ۴۸ و نروژ با ۱۵ سر اسب دارای بیشترین تعداد اسب کاسپین ثبت شده مولد هستند و در ایران تا تابستان ۱۴۰۳ مجموعا ۳۳۱ راس کاسپین زنده، توسط انجمن حفاظت از اسب کاسپین شناسایی شده که از این تعداد ۸۸ راس ثبت بین المللی و مابقی در مسیر ثبت هستند.

دهقان ادامه داد: استان‌های گیلان با ۱۷۸ راس، مازندران با ۶۰، کرمان ۴۵ و البرز با ۱۹ راس دارای بیشترین جمعیت اسب کاسپین ثبت شده یا در مسیر ثبت بین المللی در ایران هستند و یزد، تهران، خراسان رضوی، خراسان شمالی، اصفهان، فارس، کرمانشاه و قم در رده‌های بعدی قرار دارند.

کاربرد اسب کاسپین

وی با اشاره به اینکه امروزه در دنیا از اسب کاسپین برای سواری کودکان در رشته‌های مختلف استفاده می‌شود، یادآور شد: از جمله این رشته‌ها چوگان، پرش، درساژ، سه روزه، بارل، هورس بال، کمانگیری روی اسب، بازی محلی، کالسکه رانی، ارابه رانی و توانبخشی است که به کمک اسب و اصلاح نژاد‌های اسب مورد استفاده قرار می‌گیرد.

خطر انقراض اسب کاسپین

به گفته نایب رییس انجمن بین المللی اسب کاسپین با بیان اینکه قاچاق اسب‌ها به خارج از کشور، خروج اجباری اسب‌ها از جنگل، از بین رفتن زیستگاه طبیعی اسب‌ها در جنگل‌های هیرکانی، عدم ثبت بین المللی اسب کاسپین، عدم برگزاری مسابقات ورزشی ویژه، عدم حمایت از معدود تولیدکنندگان بومی، شهرنشینی و از بین رفتن آداب و سنن کهن در روستاها، رشد بی رویه قیمت زمین و رونق مشاغل کاذب و دلالی و عدم وجود انگیزه برای انجام مشاغل سنی مربوط به اسب کاسپین از جمله عوامل کاهش جمعیت این گونه ارزشمند است.