بُز تالی: بز لاغر ایرانی که خوشمزه‌ترین گوشت جهان را دارد و عرب‌ها برایش سر و دست می‌شکنند
بز تالی یکی از ارکان معیشت خانوار‌های محلی در قشم و دیگر نقاط هرمزگان است. به گزارش راز بقا گوشت و شیر این بز علاوه بر تأمین نیاز‌های غذایی خانواده‌ها، به عنوان منبعی برای کسب درآمد نیز اهمیت دارد. در بسیاری از روستا‌های قشم، دامداری و پرورش بز تالی یکی از شغل‌های اصلی مردم است.
راز بقا: بز تالی دارای جثه‌ای کوچک، اما مقاوم است که آن را برای زندگی در مناطق خشک و کم‌آب ایده‌آل می‌کند. رنگ این بز‌ها معمولاً بین قهوهای روشن تا قهوهای سوخته متغیر است. وجود یک خط نواری تیره در امتداد پشت از دیگر خصوصیات برجسته آن است.
به گزارش راز بقا، بز‌های تالی دارای گوش‌های کوچک و مو‌های بسیار کوتاه و براق هستند که این ویژگی‌ها باعث کاهش جذب گرما و مقاومت بیشتر در برابر گرما می‌شود. دست و پای ظریف و سبک، به این بز امکان می‌دهد به‌راحتی در زمین‌های سخت و شیب‌دار حرکت کند. این بز در تعداد بالا به کشورهای حاشیه خلیج فارس قاچاق می‌شود.
طعم و کیفیت گوشت بز تالی
یکی از ویژگی‌های مورد توجه در بز تالی، کیفیت و طعم خاص گوشت آن است. به گزارش راز بقا گوشت این بز به دلیل تراکم عضلانی مناسب و رژیم غذایی طبیعی، طعمی بی‌نظیر و بافتی لطیف دارد. مردم محلی و گردشگران جزیره قشم، گوشت بز تالی را به عنوان یکی از لذیذترین گوشت‌های بومی منطقه می‌شناسند. استفاده از این گوشت در غذا‌های سنتی و کباب محلی، باعث شده تا بز تالی جایگاه ویژه‌ای در آشپزی این منطقه داشته باشد.
پراکنش جغرافیایی بز تالی
بز تالی عمدتاً در استان هرمزگان و مناطق جنوبی ایران دیده می‌شود. از مهمترین مناطق حضور بز تالی می‌توان به جزیره قشم، میناب، بندرعباس، بندر خمیر و بندر لنگه اشاره کرد. به گزارش راز بقا جزیره قشم به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، محیطی ایده‌آل برای رشد و تکثیر این نژاد فراهم کرده است. این نژاد حدود ۴۷.۷ درصد از جمعیت کل بز‌های استان را تشکیل می‌دهد و تعداد آن به ۴۰۰ هزار رأس می‌رسد.
پراکنش بز تالی استان هرمزگان مخصوصاً شهرستان‌های میناب، بندر لنگه، بندرعباس، بندر خمیر و جزایر قشم است.
جزئیاتی درباره بز نژاد تالی
پراکنش بز تالی استان هرمزگان مخصوصاً شهرستان‌های میناب، بندر لنگه، بندرعباس، بندر خمیر و جزایر قشم است. کمتر از نصف بز‌های استان هرمزگان از این نژاد هستند. جمعیت بز‌های تالی در این استان زیاد است به طوری که تنها جمعیت بز‌های تالی در چند شهر و جزایر قشم ۴۰۰هزار راس است.
ویژگی‌های ظاهری بز تالی
دست و پای ظریف
رنگ بدن: قهوهای سوخته تا روشن
گوش‌های کوچک
پوشش مویی کوتاه و براق
فاقد شاخ
ویژگی تولیدی بز تالی
میانگین طول دوره شیردهی: ۱۲۰ روز
میانگین میزان تولید شیر در یک دوره شیردهی:۰.۷ تا ۱ کیلوگرم
وزن تقریبی در هنگام تولد: ۲٫۵ کیلوگرم
میانگین وزن در زمان شیرگیری: ۱۰ کیلوگرم
وزن تقریبی در هنگام بلوغ: ۳۰ کیلو گرم
بز تالی نر و ماده
از آنجایی‌که نژاد بز تالی دوره‌ی شیردهی و میزان شیر زیادی ندارد، ترجیحاً به عنوان بز گوشتی روی آن حساب باز می‌کنند. در هر دوره یا فصل جفت‌گیری گله بز‌های ماده تالی نیاز به بز‌های نر دارند که بسته به تعداد بز‌های ماده، تعداد بز نر لازمه مشخص می‌شود. با توجه به تحقیقات تجربی انجام شده برای هر ۲۵ تا ۳۵ بز ماده، یک بز نر کافی است.
به طور مثال در یک دامداری یا گله‌ای که ۱۰۰ بز ماده نگهداری می‌شود، ۳ تا ۴ بز نر لازم است که این موضوع نشان‌دهنده‌ی تاثیر و اهمیت زیاد بز‌های نر در عملکرد دامداری نسبت به بز‌های ماده را بیان می‌کند.
اما باید جهت خرید بز نر در هر نوع نژادی از جمله تالی معیار‌های دیگری مثل سن بز نر که بهترین سن برای نرینگی کردن آنها از یک و نیم سالگی شروع می‌شود.
بز‌های تالی دارای بـدن کشـیده و دسـت و پـای بلنـد و پسـتان‌های کوچـک و معمولاً آمیخته‌های آن دارای پستان‌های بزرگ و پاندولی می‌باشد، داشتن موهـای کوتـاه مناسـب منـاطق گرمسیری، دست و پا‌های بلند و رنگ غالبـاً قهـوه‌ای، گوشـ‌های کوچـک تـا متوسـط و انـدام کشـیده از خصوصیات نژاد این دام به شمار می‌رود با توجه به خصوصیات تولیدی و توانائی تولیـد ایـن نـژاد در شـرایط سخت محیطی باعث شده است که در چند دهه خیر با نژاد‌های مختلـف بـز وارداتـی و داخلـی بـه شـکل غیرکنترل شده و غیر اصولی آمیخته شود که در درازمدت می‌تواند احتمالاً باعـث کـاهش توانـائی تولیـد این نژاد نسبت به گذشته شود.
از آنجائی‌که این نژاد، یک نژاد شیری و گوشتی مـی‌باشـد درحـال حاضـر جهت تولید گوشت قرمز از طریق تولید و عرضه بزغاله‌ها بیشـتر مـدنظر دامداران مـی‌باشـد، لـذا ارزش اقتصادی این دام براساس میزان رشد، راندمان تولیدمثل و توانائی تولید استوار است.
منابع غذایی بز‌ها بیشتر شامل علوفه مرتعی و خوراک دستی است و در مناطقی که بز‌های کرکی وسـیاه موئی پرورش داده می‌شوند میزان وابستگی به مرتع بیشتر است درمناطق ساحلی توده‌های بز موجود کـه پتانسیل شیردهی بیشتری دارند وابستگی نسبی کمتری به مرتـع دارنـد وبخشـی از نیـاز آنهـا از طریـق تغذیه تکمیلی برآورده می‌شود.
انواع خوراک‌های تکمیلی ایـن گـروه عبارتنـد از: علف‌هـای بـاغی و صـحرایی برداشت شده، پـس‌مانـده‌هـای محصـولات کشـاورزی، خرمـای ضـایعاتی، جـو، سـبوس و نـان خشـک می‌باشد.
به هر حال تغذیه از جمله مهمترین عوامل در پرورش دام است و دقـت بیشـتر در تغذیـه دام امـری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است، چون که از لحاظ اقتصادی حدود ۷۰ درصد هزینه دامداری مربوط بـه تغذیـه دام‌هاست.
هدف از پرورش بز تالی
قبل از هر چیز لازم است هدف از پرورش بز تالی مشخص شود یـا بعبـارت دیگـر در راسـتای تولیـد چـه محصولی اقدام به پرورش بز تالی می‌شود آنچه مسلم است در شرایط کنونی پـرورش، علی‌رغم تصـورات موجود تولید شیر از بز تالی از اهمیت چندانی برخوردار (از جنبه تجاری) نمـی‌باشـد و در کسـب درآمـد پرورش‌دهندگان بز، بطور مستقیم رقم چندانی را تشکیل نمی‌دهد؛ بنابراین آنچه در این خصـوص دارای اهمیت می‌باشد تولید بزغاله است بز تالی از توان چند قلـوزایی (بخصـوص دو قلـوزایی) نسـبتاً خـوبی برخوردار است و در شرایط کنونی سه زایش در طی دو سال امری تقریبا رایج و طبیعـی در بـین گلـه‌هـا است.
بزغاله تالی بعد از سن از شیرگیری (سه ماهگی) تا ۵ الـی ۶ مـاهگی از قیمـت و بـازار فـوق‌العـاده خوبی برخوردار است بخصوص در امر صادرات و بازار کشورهای جنوبی خلیج فـارس نیـز از ارزش افـزوده فوق‌العاده خوبی برخوردار می‌باشد (متاسفانه این امر هم اکنون بصورت قاچاق صورت می‌گیـرد) لـذا بـا توجه به نقش و اهمیتی که تولید بزغاله در کسب درآمد پرورش‌دهنده دارد؛ بنابراین هدف اصـلی پـرورش تولید بزغاله می‌باشد ولی برای تولید بزغاله سالم و مقاوم به استرس‌های محیطـی و بـا رشـد معقـول لازم است به وضعیت جسمانی، سلامت و میزان تولید شیر بز (مادر) نیز دقت و توجـه شـود.
نقش اقتصادی و فرهنگی بز تالی
بز تالی یکی از ارکان معیشت خانوار‌های محلی در قشم و دیگر نقاط هرمزگان است. به گزارش راز بقا گوشت و شیر این بز علاوه بر تأمین نیاز‌های غذایی خانواده‌ها، به عنوان منبعی برای کسب درآمد نیز اهمیت دارد. در بسیاری از روستا‌های قشم، دامداری و پرورش بز تالی یکی از شغل‌های اصلی مردم است. همچنین، استفاده از پوست این بز در صنایع دستی، مانند تهیه کیسه‌های سنتی و سایر محصولات چرمی، نیز از دیگر جنبه‌های اقتصادی آن است.
چالش‌ها و تهدید‌های بز تالی
متاسفانه بز تالی با چالش‌های زیادی روبه‌رو است. به گزارش راز بقا عدم مدیریت مناسب در جفت‌گیری‌های درون‌گله‌ای می‌تواند به کاهش تنوع ژنتیکی این بز منجر شود. در سالهای اخیر کاهش بارندگی‌ها بر منابع غذایی و آبی این نژاد تأثیر منفی گذاشته است. گسترش مناطق شهری و صنعتی در هرمزگان باعث کاهش مراتع طبیعی شده است. این مسئله منجر به محدود شدن فضای زندگی و منابع غذایی برای بز‌ها می‌شود.
به گزارش راز بقا بز تالی جزیره قشم، نمونه‌ای از غنای زیستی و ارزش‌های بومی ایران است. این بز با مقاومت بالا در برابر شرایط دشوار، کیفیت بالای شیر و گوشت و نقش مهم در اقتصاد محلی، یکی از نژاد‌های منحصربه‌فرد و ارزشمند ایران محسوب می‌شود. حفاظت از این نژاد و توسعه پایدار آن، گامی مهم در جهت حمایت از جوامع محلی و حفظ تنوع زیستی کشور خواهد بود.
لینک کپی شد
خواندنی‌ها
بز نجدی؛ بز خوزستانی شبیه آهو که نازک نارنجیترین بز ایران است!
بز «اَرجِنَکی»؛ پرورش نژاد جدیدی از بز در ایران با وزن ۱۵۰ کیلوگرم توسط سلطان مار!
بز سیاه بنگال؛ بز مردم فقیر بنگلادش که باکیفیتترین گوشت جهان را دارد
«بز دینپناه»؛ هیولای ۴۵۰ کیلویی پاکستانی که روزی ۲.۵ لیتر شیر می‌دهد
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان