بز «اَسمری» افغانستان؛ بزی شگفت‌انگیز که باهوش‌ترین بز جهان است

راز بقا: «اسمری» یک نژاد بزرگ بز است که منشا آن ولایت کنر افغانستان است. آن‌ها یک نژاد عمومی هستند و عمدتاً به عنوان حیوانات بارکش استفاده می‌شوند و برای گوشت و شیر آن‌ها را پرورش می‌دهند. آن‌ها به خوبی با شرایط محلی سازگار هستند و همین امر آن‌ها را به یک منبع مهم دام برای کشاورزان محلی تبدیل می‌کند.

به گزارش راز بقا، به طور متوسط قد اسمری‌های نر به ۷۰ سانتی متر و ماده‌ها به ۵۳ سانتی متر می‌رسد که آن‌ها را بزرگتر از نژاد محبوب «وطنی» می‌کند. وزن نر‌ها ۵۰ تا ۹۰ کیلوگرم، در حالی که ماده‌ها ۴۵ تا ۶۰ کیلوگرم وزن دارند. سر کوچک و گردن بلندی دارند. بز‌های اسمری عموماً سفید با گردن و شانه‌های سیاه هستند. نر و ماده هر دو شاخ را به اندازه‌ای بلند می‌کنند که به شانه هایشان برسد.

در یک دوره شیردهی ۱۲۰ روزه، این نژاد ۹۰ کیلوگرم شیر تولید می‌کند. آن‌ها سالانه ۵۰۰-۷۰۰ گرم فیبر پاشمینه تولید می‌کنند. موی بز اسمری به طور سنتی برای ساختن طناب و چادر استفاده می‌شود. 

بز اسمری به تطبیق‌پذیری و همه کاره بودن معروف است. این بز می‌تواند بار‌های سنگین را در مسیر‌های صعب‌العبور حمل کند و به همین دلیل این بز به عنوان یک حیوان بارکش معروف است و برای این هدف ایده‌آل است. بز اسمری هم برای تولید شیر و هم برای تولید گوشت مورد استفاده قرار می‌گیرد. از طرف دیگر این بز‌ها می‌توانند خودشان را با انواع مختلف شرایط آب و هوایی تطبیق دهند و حتی در شرایط کمبود منابع غذایی نیز رشد خوبی از خودشان نشان می‌دهند. 

بز اسمری به لحاظ اقتصادی صرفه خوبی برای دامداران منطقه افغانستان دارد. تقاضا برای شیر و گوشت بز اسمری در سطح جهانی در حال افزایش است و به همین دلیل کشاورزان و دامداران می‌توانند محصولات حاصل از بز اسمری را با قیمت‌های رقابتی در بازار بفروشند؛ بنابراین برای کسانی که به دنبال درآمدزایی و سودآوری بیشتر از پرورش بز هستند بز اسمری یک انتخاب بسیار عالی است. 

تاریخچه و منشأ بز اسمری

بز اسمری با ویژگی‌های خاص و همه‌کاره‌بودنش دارای یک تاریخ شگفت‌انگیز است. ریشه این بز به استان «کُنَر» افغانستان بر می‌گردد و برای قرن‌هاست که بخش مهمی از دام دامداران منطقه به شمار می‌رود. اگرچه اطلاعات زیادی در مورد ریشه و تاریخچه این بز شگفت‌انگیز وجود ندارد، اما اعتقاد بر این است که جوامع محلی برای نسل‌ها این بز را پرورش می‌دادند. طی سال‌ها رفت و آمد در مسیر‌های صعب‌العبور و گردنه‌ها باعث شده که این بز همراه خوبی برای کشاورزان و مزرعه‌داران و دامداران باشد. شیر و گوشت این بز دارای کیفیت بسیار خوبی است و به همین دلیل کشاورزان محلی اقداماتی را برای افزایش مرغوبیت گوشت و شیر این بز به کار برده‌اند. 

بز نژاد اسمری یک نژاد بسیار مستقل است و می‌تواند خودش را برای انواع مختلف شرایط آب و هوایی وفق دهد. این حیوانات کاملا اجتماعی هستند و به همین دلیل معمولا به صورت جمعی رفت و آمد می‌کنند و از این طریق احساس امنیت را به دست می‌آورند. مهمترین ویژگی بز اسمری هوش این حیوان است. آن‌ها توانایی حل مسئله دارند و سریع یادگیری می‌گیرند و این ویژگی باعث می‌شود که آموزش آن‌ها کار سختی نباشد چرا که قدرت یادگری ان‌ها بسیار بالاست. 

اگرچه بز اسمری رام و اهلی است و اما از طرف دیگر زمانی که بخواهد از بچه‌هایش مراقبت کند و یا از غذا و آب خودش محافظت کند ممکن است رفتار‌های وحشیانه از خود نشان دهد. هوش بالای آن‌ها باعث می‌شود که راحتتر بتوانند از دست شکارچیان فرار کنند. روحیه کنجکاوانه دارند و اطراف را می‌گردند تا بتوانند به شرایط محیطی خود مسلط باشند. 

عمر متوسط بز اسمری

به گزارش راز بقا، اگر شرایط محیطی خوبی داشته باشند بز اسمری به طور متوسط بین ۱۰ تا ۱۵ سال می‌تواند عمر می‌کند. البته ناگفته نماند که شرایط محیطی، رژیم غذایی و سایر فاکتور‌های سلامتی در عمر متوسط این حیوان نقش دارد و می‌تواند از یکی به دیگری متواند متفاوت باشد. 

بز اسمری نه تنها به زیبایی معروف است بلکه همچنین به داشتن قیمت مناسب نیز شهرت دارد. قیمت متوسط یک بز اسمری بر اساس فاکتور‌های مختلفی می‌تواند متفاوت باشد. این فاکتور‌ها شامل سن، جنس و کیفیت‌های سلامتی حیوان است. در حالت کلی قیمت متوسط یک بز اسمری از ۱۵۰ دلار تا ۵۰۰ دلار نوسان دارد. 

تولید مثل و پرورش بز اسمری

به گزارش راز بقا؛ تولید مثل این حیوان نقش بسیار مهمی در افزایش جمعیت و تنوع این حیوان دارد. از طرف دیگر انتخاب دو حیوان نر و ماده از لحاظ کیفیت و سلامتی نیز نقش مهمی در کیفیت تولید مثل دارد. دوران بارداری یک میش ماده اسمری حدود ۱۵۰ روز طول می‌کشد. برای افزایش کیفیت تولید مثل دامداران معمولا جفت‌گیری را به صورت کنترل شده‌ای انجام می‌دهند که یکی از آن‌ها استفاده از روش تلقیح مصنوعی است.

این روش باعث می‌شود که نرخ تولید مثل موفقیت‌آمیز افزایش پیدا کند. از طرف دیگر کنترل منظم سلامتی حیوانات در دوران بارداری نیز اهمیت زیادی دارد. مهمترین موارد شامل کنترل سیکل گرما، رژیم غذایی مناسب، واکسیناسیون، کرم‌زدایی و افزایش مراقبت‌های بهداشتی در دوران زایمان است. 

نرخ باروری بز اسمری بسیار بالاست و سالی یک یا دوبار زایمان می‌کند. همین باعث می‌شود که چرخه عرضه این حیوانات در بازار و مزرعه متوقف نشود.