بز آبی تیرول یا بز بلاب؛ بز اتریشی کمیابی که از انقراض نجات یافت و سلطان کوه‌پیمایی است

راز بقا: گروهی از دوستداران ایده‌آلیست طبیعت در تیرول موفق شدند «بز آبی»، یک نژاد نادر از بز‌های کوهستانی، را از انقراض نجات دهند. از طریق تلاش‌های پرورش دقیق و احترام عمیق به سنت‌ها، جمعیت این بز‌ها در منطقه «زوگ‌اشپیتز» تیرول اکنون دوباره در حال افزایش است. 

«وای، یک پناهگاه پر از بز‌های نر» جمله‌ای است که اغلب از زبان بازدیدکنندگانی که به مزرعه توماس کُخ سر می‌زنند، شنیده می‌شود. اما این جمله کاملاً درست نیست. «ممکن است در ظاهر اینطور به نظر برسند، اما آنها اینطور نیستند». 

به گزارش راز بقا، توماس با لحنی ملایم اشتباه ابتدایی مهمانانش را اصلاح می‌کند. او ادامه می‌دهد که نژادی از بز‌ها که او در تیرول پرورش می‌دهد ویژگی خاصی دارد: هم نر و هم ماده شاخ دارند. «شاخ‌ها تنها دو یا سه هفته پس از تولد شروع به رشد می‌کنند»، او می‌گوید. این می‌تواند باعث سردرگمی شود. «برای دیدن تفاوت بین بز‌های نر و ماده، باید دقیق‌تر نگاه کنید». 

معرفی بز‌های آبی تیرول

«توماس کخ» «بز‌های بلاب» را در منطقه «زوگ‌اشپیتز تیرول» نگهداری و پرورش می‌دهد. نام آنها از پشم خاکی-آبی‌شان آمده است، به‌طوری که «بلاب» به معنی «آبی» در زبان تیرولی است، و این بز‌های بومی کوه‌های تیرول، هم در شمال و هم در جنوب «گذرگاه برنر» هستند. 

این حیوانات زمانی در خطر انقراض بودند و تنها ۲۸ رأس از آنها دوازده سال پیش باقی مانده بود. اما به لطف تلاش‌های «گروهی از ایدئالیست‌ها»، همان‌طور که توماس می‌گوید، بز‌ها از این خطر نجات یافته‌اند. با این حال، آنها هنوز هم به شدت در معرض خطر هستند، اما برنامه‌های پرورش این امکان را فراهم کرده‌اند که جمعیت آنها دوباره افزایش یابد. 

توماس می‌گوید «این یک کار چالش‌برانگیز است»، زیرا لازم است «اطمینان حاصل شود که بیشترین تنوع ممکن از این حوضچه ژنی کوچک بیرون آید». 

مقاومت و تاب‌آوری

توماس خودش یکی از همین ایدئالیست‌هاست. «بز‌های آبی با ساختار بدنی قوی و طبیعت مغرورشان مرا مجذوب کردند. از سال ۲۰۱۴ با هشت بز مادر پرورش و تولید مثل را شروع کردم و از استحکام و تاب‌آوری این نژاد زیبای خوشه کوهستانی تیرولی بسیار لذت می‌برم.»

 پرورش این بز‌ها دیگر فقط یک سرگرمی نیست، بلکه مسئله‌ای جدی است که نیازمند رعایت مقررات رسمی، نگهداری دفترچه اصلاح نژاد و گرفتن نمونه‌های ژنتیکی از هر حیوان است. با وجود کار اضافی، توماس هنوز تمام بز‌های خود را می‌شناسد و نام می‌برد. 

تاریخچه بز‌های آبی تیرول

نوع پرورش دامی که توماس و تعدادی دیگر در منطقه «زوگ‌اشپیتز تیرول» انجام می‌دهند، برای بقای این بز‌ها ضروری است. مانند آنها، بسیاری از نژاد‌های قدیمی دام برای پرورش‌های معمولی و مزرعه‌های بزرگ جذابیت ندارند و فراموش شده و نادیده گرفته شده‌اند.

توماس می‌گوید «در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۶۰، بز‌ها هنوز هم یک منظره رایج در اینجا بودند». آنها منبع ضروری شیر بودند، به‌ویژه زمانی که گاو‌ها دیگر قادر به تولید شیر برای گوساله‌هایشان نبودند. این حداقل باعث می‌شد که یک مزرعه خودکفا بماند. 

نگهداری بز‌ها همچنین هزینه و زمان کمتری نیاز داشت و داشتن دو یا سه بز برای حتی خانواده‌های کمتر مرفه هم عملی بود. توماس یک مثل قدیمی را نقل می‌کند و می‌گوید «بز‌ها گاو فقرا هستند». 

برای مطالعه بیشتر بخوانید: 

بز قرمز مارادی؛ بز معروف به «گاو فقرا» که از پوست آن لباس‌های بازیگران هالیوود تهیه می‌شود

بز ناچی؛ فیلمی از تنها بز رقاص جهان که نمی‌تواند بدون رقصیدن راه برود!

بز پتیری؛ نماد مقاومت و زندگی در دل بیابان‌های سیستان و بلوچستان که متخصص سه قلوزایی‌ست!

بالا رفتن مثل بز

اگر کسی می‌خواست بز‌های آبی را در زیستگاه طبیعی‌شان مشاهده کنید، باید به ارتفاعات بالای زوگ‌اشپیتز تیرول برود. در ماه‌های تابستان، آنها را می‌توان بالای خط درختان، در حال چرا یافت چرا که آنها به راحتی از صخره‌های شیب‌دار و قله‌های باریک بالا می‌روند. مهارت‌های شگفت‌انگیز کوه‌پیمایی آنها، ضرب‌المثل قدیمی «مانند یک بز بالا می‌رود» را تأیید می‌کند.

توماس می‌گوید: حیوان پیشرو در گله همیشه یک ماده است. «در اجتماع بزها، سلسله مراتب نقش مهمی دارد؛ رئیس ماده است و دیگران او را دنبال می‌کنند». با تجهیز بز پیشتاز گله به یک فرستنده GPS، توماس می‌تواند در صورت لزوم و هرگاه زمانش اجازه دهد به راحتی تمام گله را پیدا کند. توماس عاشق این است که به دیدن بزهایش در زمین‌های کوهستانی بالای لِرمووس برود.

سه واقعیت جالب درباره بز‌های آبی تیرول

هم نر‌ها و هم ماده‌ها شاخ دارند

برخلاف بسیاری از نژاد‌های بز که فقط نر‌ها شاخ دارند، در بز‌های آبی تیرول هم نر‌ها و هم ماده‌ها شاخ دارند. این ویژگی می‌تواند باعث سردرگمی بازدیدکنندگان شود، زیرا آنها ممکن است هر دو جنس را به اشتباه به‌عنوان نر ببینند. شاخ‌ها تنها دو تا سه هفته پس از تولد شروع به رشد می‌کنند که این ویژگی را به یک خصوصیت منحصر‌به‌فرد این نژاد تبدیل کرده است. 

رهبری گروه بر عهده یک ماده است

در اجتماع بز‌های آبی تیرول، رهبری گروه همیشه بر عهده یک ماده است، نه یک نر، که این موضوع در بسیاری از گونه‌های حیوانات نادر است. «رئیس ماده» مسیر گروه را تعیین می‌کند و دیگران از او پیروی می‌کنند. این سلسله‌مراتب نقش مهمی در ساختار اجتماعی بز‌ها دارد و نشان‌دهنده اهمیت ویژه‌ای است که ماده‌ها در هدایت گروه دارند.

مانند یک بز کوهستانی از صخره‌ها بالا می‌روند

بز‌های آبی تیرول کوهنوردان فوق‌العاده‌ای هستند و به راحتی از صخره‌های شیب‌دار و قله‌های باریک بالا می‌روند و اغلب در بالای خط درختان چرا می‌کنند. 

مهارت‌های شگفت‌انگیز کوهنوردی آنها به گونه‌ای است که آنها از بهترین کوهنوردان بین نژاد‌های بز به شمار می‌آیند. چابکی و شجاعت آنها در زمین‌های سنگی، آنها را به بهترین انتخاب برای مناظر دشوار آلپ‌های تیرول تبدیل کرده است.