مارمولک‌های شب‌زی؛ مارمولکی باهوش و ترسناک که از فاجعه‌ی انقراض دایناسور‌ها جان به در برد و هنوز هم زنده است!

راز بقا: در حالی که میلیون‌ها سال پیش یک سیارک عظیم به زمین برخورد کرد و باعث انقراض دسته‌جمعی دایناسور‌ها شد، گروهی کوچک، اما مقاوم از خزندگان موفق شدند از این فاجعه طبیعی جان سالم به در ببرند. مارمولک‌های شب‌زی (شب‌مارمولک‌ها)، از خانواده‌ی Xantusiidae، موجوداتی هستند که در نزدیکی محل برخورد سیارک در شبه‌جزیره یوکاتان در مکزیک زندگی می‌کردند و هنوز هم در همان منطقه سکونت دارند.

برخورد مرگبار ۶۶ میلیون سال پیش و معجزه‌ی بقا

به گزارش راز بقا، سیارکی به قطر حدود ۱۲ کیلومتر در پایان دوره‌ی کرتاسه با زمین برخورد کرد. این برخورد یکی از بزرگ‌ترین رویداد‌های انقراضی تاریخ زمین را رقم زد که در آن حدود ۷۵٪ از گونه‌های زنده، از جمله تمام دایناسور‌های غیرپرنده، از بین رفتند. این رویداد به‌نام انقراض کرتاسه-پالئوژن (K-Pg) شناخته می‌شود.

اما برخلاف انتظار، پژوهشی تازه نشان می‌دهد مارمولک‌های شب‌زی که در همان نزدیکی زندگی می‌کردند، موفق به بقا شدند. محققان دانشگاه ییل با بررسی تبار ژنتیکی سه جنس از این مارمولک‌ها (Lepidophyma ،Xantusia و Cricosaura) دریافتند که این موجودات نه تنها پیش از برخورد سیارک وجود داشته‌اند، بلکه توانسته‌اند نسل خود را تا امروز حفظ کنند.

راز زنده ماندن مارمولک‌های شب‌زی چیست؟

مارمولک‌های شب‌زی معمولاً در مکان‌های مخفی مثل شکاف‌های سنگی، زیر پوست درختان و داخل پوشش‌های گیاهی متراکم زندگی می‌کنند. یکی از ویژگی‌های مهم آنها متابولیسم پایین است؛ یعنی نیاز کمتری به غذا دارند و می‌توانند دوره‌های سخت و بدون غذا را بهتر از سایر حیوانات تحمل کنند.

این ویژگی احتمالاً کلیدی‌ترین عامل در بقای آنها طی دوره‌ی تاریکی و سرمای پس از برخورد سیارک بوده است.

دو شاخه‌ی بازمانده و پراکندگی جغرافیایی

مطالعه‌ی جدید نشان می‌دهد که دو شاخه از مارمولک‌های شب‌زی موفق شدند از بحران انقراض K-Pg جان سالم به در ببرند:

یک شاخه به ایجاد دو جنس Xantusia (موجود در جنوب‌غرب آمریکا و مکزیک) و Lepidophyma (پراکنده در آمریکای شمالی و مرکزی) انجامید.

شاخه‌ی دیگر منجر به پدید آمدن Cricosaura typica، تنها گونه از جنس Cricosaura شد که اکنون فقط در کوبا زندگی می‌کند.

جانوران دیگری هم زنده ماندند، اما نه مثل اینها

به گزارش راز بقا گرچه پرندگان (بازماندگان دایناسورها)، ماهی‌ها و برخی از پستانداران هم از آن فاجعه گذشتند، اما مارمولک‌های شب‌زی تنها مهره‌داران خشکی‌زی‌ای هستند که از آن دوران تاکنون در همان منطقه‌ی بومی خود باقی مانده‌اند.

محققان اشاره کرده‌اند که برخی گونه‌های دیگر از لاک‌پشت‌ها و مارمولک‌ها نیز ممکن است جان سالم به در برده باشند، اما نسل آنها به‌مرور از بین رفته است.

اثری کوچک از گذشته‌ای بزرگ

بقای مارمولک‌های شب‌زی در نزدیکی محل برخورد سیارک کشنده، نمایانگر یکی از نادرترین نمونه‌های مقاومت زیستی در تاریخ زمین است. آنها نه‌تنها از یکی از بزرگ‌ترین فجایع زمین‌شناسی جان به در برده‌اند، بلکه تا امروز به عنوان بازماندگان بومی و خاص منطقه‌ی آمریکای شمالی و مرکزی به زندگی ادامه می‌دهند.

به گزارش راز بقا این یافته‌ها نشان می‌دهند که حتی در دل فاجعه‌های عظیم، گونه‌هایی کوچک می‌توانند به‌واسطه‌ی ویژگی‌های خاص زیستی و اکولوژیکی، برای میلیون‌ها سال به بقا ادامه دهند و راز‌های تکامل را در دل خود حفظ کنند.