












راز بقا: اصلاح پشم گوسفندان یکی از مراحل حساس و مهم در نگهداری دام است که دامداران عشایر ایران سالهاست با تجربه و دانش بومی خود، روشهایی کارآمد برای انجام آن یافتهاند. یکی از دغدغههای اصلی در این فرآیند، حفظ آرامش گوسفندان به ویژه برهها و جلوگیری از استرس و اضطراب آنهاست که تاثیر زیادی روی کیفیت پشم و سلامت دام دارد. در این مقاله از راز بقا به بررسی روشی سنتی میپردازیم که دامداران عشایر برای کاهش استرس و راحتتر شدن اصلاح پشم به کار میبرند و تاثیری که این روش روی آرامش برهها دارد.
به گزارش راز بقا، اصلاح پشم گوسفندان علاوه بر اهمیت اقتصادی، نیازمند دقت و توجه خاصی است. فرآیند قیچی کردن پشم اگر با استرس زیاد همراه باشد، میتواند منجر به آسیبهای فیزیکی و روانی در حیوانات شود. برهها که نسبت به تغییرات محیطی و جدا شدن از مادر حساستر هستند، بیشتر در معرض اضطراب قرار میگیرند و این موضوع ممکن است باعث فرار، بیقراری و حتی آسیب دیدن آنها شود. بنابراین، کاهش استرس در این مرحله، یکی از مهمترین چالشهای دامداران است.
در گفتوگو با یکی از دامداران باتجربه عشایر ایران، متوجه شدم که آنها از روشی خاص و هوشمندانه برای کاهش استرس گوسفندان استفاده میکنند. این دامدار توضیح میدهد که پس از اینکه پشم مادر گوسفند را قیچی میکنند، برهها را روی همان پشم قیچی شده میگذارند. این عمل باعث میشود که بوی آشنا و گرم مادر هنوز در محیط اطراف برهها باقی بماند و به آنها احساس امنیت و آرامش بدهد.
او میگوید:
وقتی بچهها روی پشم قیچی شدهی مادر قرار میگیرند، بوی مادر را حس میکنند و این بوی آشنا باعث میشود آرامش پیدا کنند. بچهها کمتر بیتابی میکنند و حتی گاهی در این حالت به خواب میروند.
این روش سنتی با بهرهگیری از حس قوی بویایی برهها، به طور طبیعی اضطراب و ترس آنها را کاهش میدهد و در نتیجه اصلاح پشم با سهولت و سرعت بیشتری انجام میشود.
رفتارشناسی حیوانات نشان داده است که بوی مادر برای بچهها به عنوان مهمترین منبع امنیت عمل میکند. بوی مادر نه تنها به برقراری ارتباط اولیه میان مادر و بره کمک میکند، بلکه در شرایط استرسزا نیز نقش تسکیندهنده و آرامشبخش دارد. هنگامی که برهها این بوی آشنا را حس میکنند، هورمونهایی مانند اکسیتوسین در بدنشان آزاد میشود که موجب کاهش استرس و افزایش حس راحتی میگردد.
بنابراین، حفظ بوی مادر حتی بعد از قیچی کردن پشم، کمک شایانی به کاهش اضطراب برهها و کنترل رفتار آنها در این شرایط میکند.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
به گزارش راز بقا استفاده از این روش بومی و سنتی برای اصلاح پشم، مزایای متعددی دارد که به برخی از آنها اشاره میکنیم:
کاهش استرس و اضطراب برهها: بوی آشنا و محیط امن باعث آرامش برهها میشود و از فرار و بیقراری آنها جلوگیری میکند.
افزایش سرعت و کیفیت کار: دامدار میتواند با آرامش و بدون دغدغه اصلاح پشم را انجام دهد و کیفیت کار بالاتر میرود.
حفظ سلامت حیوانات: کاهش استرس به بهبود وضعیت فیزیکی و روانی حیوانات کمک میکند و احتمال بروز بیماریها را کاهش میدهد.
انتقال دانش و تجربه بومی: این روش به عنوان بخشی از دانش بومی عشایر، نشاندهنده ارتباط نزدیک انسان با حیوانات و طبیعت است.
تحقیقات علمی نیز نشان میدهند که حس بویایی نقش بسیار مهمی در رفتار و آرامش حیوانات دارد. به گزارش راز بقا مطالعات مختلفی اثبات کردهاند که تماس با بوی مادر یا حضور در محیطی که بوی او حفظ شده، باعث کاهش هورمونهای استرس در بچهها میشود. از این رو، روش دامداران عشایر ایران که بر اساس تجربه و دانش عملی شکل گرفته، با یافتههای علمی همخوانی دارد و میتواند به عنوان روشی طبیعی و کارآمد در دامداریهای مدرن نیز به کار گرفته شود.
روش سنتی گذاشتن برهها روی پشم قیچی شده مادر، نمونهای عالی از تلفیق دانش بومی و رفتارشناسی حیوانات است که در کاهش استرس و افزایش آرامش دامها نقش موثری دارد. این تکنیک ساده، اما کاربردی، نه تنها به بهبود شرایط اصلاح پشم کمک میکند، بلکه سلامت و رفاه حیوانات را نیز تضمین میکند.
حفظ و ترویج این دانش سنتی میتواند نقش مهمی در توسعه دامداری پایدار و بهبود کیفیت محصولات دامی ایفا کند و به عنوان الگویی برای سایر مناطق دامداری نیز شناخته شود.