کاسه‌های بیضی‌شکل ساسانی؛ کاسه‌هایی از جنس نقره با روکش طلا که کاربرد جالبی در زمان ساسانیان داشت
کاسه‌های بیضی‌شکل نقره‌ای با روکش طلا از دوره ساسانی، که در موزه متروپولیتن نیویورک نگهداری می‌شوند، از شاهکار‌های فلزکاری ایران باستان‌اند. این آثار با نقوش پیچک انگور، پرندگان و جانوران اسطوره‌ای، بازتابی از آیین‌ها، اقتدار سلطنتی و زیبایی‌شناسی پیچیده آن دوران‌اند.
راز بقا: هنر فلزکاری در ایران دوران ساسانی، یکی از برجسته‌ترین نمود‌های فرهنگ مادی این سلسله محسوب می‌شود؛ دورانی که از سده سوم تا هفتم میلادی به‌طول انجامید و با گسترش نفوذ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران در آسیای غربی همراه بود.
به گزارش راز بقا، در این میان، کاسه‌های بیضی‌شکل نقره‌ای با روکش طلا که امروزه در موزه متروپولیتن نیویورک نگهداری می‌شوند، از جمله نفیس‌ترین نمونه‌های هنر درباری ساسانی به‌شمار می‌روند. این آثار نه‌تنها جلوه‌ای از شکوه و ذوق هنری دوره ساسانی هستند، بلکه بیانگر پیوندی عمیق میان هنر، آیین و اقتدار پادشاهی‌اند.
کاسه نقره‌ای بیضی شکل
ویژگی‌های فنی و زیبایی‌شناختی کاسه‌ها
به گزارش راز بقا، کاسه‌های مورد بحث، عمدتاً از نقره ساخته شده‌اند و سطح آنها با لایه‌ای از طلا آب‌کاری شده است. تکنیکی که در ساخت این آثار به‌کار رفته، شامل چکش‌کاری، قالب‌ریزی، و کنده‌کاری دقیق است؛ شیوه‌ای که امکان ایجاد نقوش برجسته با جزئیات فراوان را فراهم می‌کرد.
بیضی‌بودن شکل این کاسه‌ها به خودی خود نشانگر تمایل هنرمندان ساسانی به فرم‌های هندسی متنوع و کاربردی بوده است، چرا که این فرم هم‌زمان زیبایی، کاربری و پویایی تصویری را در خود جمع می‌کند.
کاسه نقره‌ای طلاکاری شده
ابعاد این کاسه‌ها معمولاً در اندازه‌ای بین ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر قرار دارد و ضخامت بدنه آنها نشانگر ظرافت و مهارت استادکارانی است که قادر بودند فلزات گران‌بها را با نهایت دقت فرم دهند.
این کاسه‌های بیضی‌شکل، که از قطعات نقره چکش‌کاری‌شده ساخته شده، نمونه‌ای از یکی از شکل‌های نوین ظروفی است که در نیمه دوم دوران ساسانی (۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی) محبوب بوده‌اند. فرم این کاسه، که به طور معمول برای نوشیدن شراب به‌کار می‌رفته، احتمالاً برگرفته از نمونه‌های اولیه چینی است.
کاسه نقره‌ای بیضی شکل طلاکاری شده
زمینه بیرونی کاسه به‌طور کامل کنده‌کاری و سپس طلااندود شده، به‌گونه‌ای که نقش‌های نقره‌ای به‌صورت برجسته جلوه‌گر شده‌اند. پیچک‌های تاک، که یکی از نقش‌مایه‌های محبوب در هنر ساسانی به‌شمار می‌رود، همراه با خوشه‌های انگور، گل‌های نیلوفر، پرندگان و جانوران به شکلی متقارن در سطح ظرف جای گرفته‌اند.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
گورستان سفیدچاه؛ نخستین قبرستان مسلمانان ایران با سنگ‌نوشته‌هایی که حرف می‌زنند!
پیکر ریش‌دار رقصانی که در مرکز کاسه دیده می‌شود، به‌احتمال زیاد نمایانگر سیلِنوس (Silenos)، رهبر ساتیر‌ها است. این نقش، همراه با خوشه‌های انگور و پیچک‌ها، نشانگر تداوم محبوبیت تصاویر مرتبط با ایزد یونانی دیونیسوس (Dionysos) در این دوره است.
در داخل کاسه، تصویر پرنده‌ای (احتمالاً خروسی) دیده می‌شود که برگی را در نوک خود گرفته و توسط برآمدگی‌هایی احاطه شده که از طریق کوبیدن سطح خارجی ظرف پدید آمده‌اند.
کاسه نقره‌ای طلاکاری شده
نقوش گیاهی، پرندگان و جانوران: روایتی از اسطوره و طبیعت
به گزارش راز بقا، یکی از وجوه برجسته این کاسه‌ها، نقوش تزیینی پیچیده‌ای است که اغلب شامل شاخه‌های پیچک انگور، پرندگان شکاری، جانوران افسانه‌ای و گاه صحنه‌هایی از شکار شاهانه است. پیچک انگور در هنر ساسانی نمادی از زایش، باروری و حتی مستی آیینی تلقی می‌شده و ممکن است با آیین‌های مربوط به میترا یا جشن‌های نوش‌خواری مرتبط باشد.
حضور پرندگان، به‌ویژه پرندگان شکاری مانند شاهین، می‌تواند نشانه‌ای از قدرت، اشرافیت و ارتباط با آیین سلطنتی باشد. جانوران به‌تصویر کشیده‌شده نیز غالباً ترکیبی از موجودات واقعی و خیالی‌اند که به‌صورت قرینه در اطراف بدنه کاسه قرار گرفته‌اند. این قرینگی نه‌تنها ساختار ترکیب‌بندی را منظم و متعادل می‌کند، بلکه بیانگر نظم کیهانی و اندیشه زرتشتی درباره تقابل نیرو‌های خیر و شر است.
کاسه نقره‌ای بیضی شکل
جایگاه اجتماعی و کارکرد آیینی
به گزارش راز بقا، این کاسه‌ها غالباً متعلق به طبقات اشراف، درباریان یا حتی شخص شاه بوده‌اند. کارکرد اصلی آنها احتمالاً نه مصرف روزمره، بلکه استفاده در آیین‌ها و مراسم رسمی و سلطنتی بوده است. در برخی موارد، چنین آثار فلزی به‌عنوان هدایای دیپلماتیک نیز میان دربار ساسانی و دیگر حکومت‌ها رد و بدل می‌شده است.
با توجه به مواد مصرفی گران‌بها و کیفیت بی‌نظیر ساخت، می‌توان این کاسه‌ها را نماد اقتدار سیاسی، شکوه دربار و جلوه‌ای از ایدئولوژی سلطنتی ساسانی دانست. به بیان دیگر، این اشیا حامل معنای فرهنگی و نمادین‌اند که فراتر از ظاهر زیبای آنها، پیام‌های سیاسی و آیینی مهمی را در خود جای داده‌اند.
کاسه نقره‌ای بیضی شکل
نگهداری در موزه متروپولیتن: روایت یک میراث جهانی
به گزارش راز بقا، امروزه، چند نمونه از این کاسه‌های نفیس در مجموعه هنر‌های اسلامی موزه متروپولیتن نیویورک نگهداری می‌شوند. این آثار، از جمله نمونه‌هایی هستند که در سده‌های اخیر به‌واسطه حفاری‌های غیرقانونی یا خرید‌های تاریخی از ایران خارج شده‌اند. با این حال، حضور این کاسه‌ها در یکی از معتبرترین موزه‌های جهان، فرصتی برای شناخت بهتر تاریخ و هنر ساسانی فراهم کرده و باعث شده مخاطبان بین‌المللی با ظرافت و غنای فرهنگ ایرانی در دوران پیش از اسلام آشنا شوند.
کاسه برنزی بیضی شکل
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
اسرار استخوانهای انسان؛ کشف ۱۱ اسکلت هخامنشی در کانالهای زیر تخت جمشید که اسرار یک پرونده مرموز را باز کرد
طوفان سهمگین بخشهایی از گذرگاه رازآلود ادویه در کرمان را از دل خاک بیرون آورد
کشف جسد سربازان ساسانی در مازندران؛ راز پنهان جنگاوران کوهستان هزارجریب فاش شد
ثبت جهانی دره لرستان؛ کشف رازهای انسانهای اولیه در غارهای باستانی خرمآباد
اعدام با خاکستر؛ هخامنشیان، مجرمان و دشمنان را چگونه شکنجه و اعدام می‌کردند؟
نقشه حمدالله مستوفی؛ چطور یک ایرانی در قرن هشتم قدیمیترین نقشه جهان را اینقدر دقیق ترسیم کرد؟
گوبکلیتپه: رازآلودترین و قدیمیترین بنای باستانی دنیا و نخستین معبد زمین که تاریخ جهان را دگرگون کرد
گورستان شهر یئری اردبیل؛ مخوفترین گورستان ایران با ۹۰۰۰ سال قدمت که مجسمههایی انساننما و بدون دهان دارد
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان