مواد مذاب یا سنگ؛ اگر سوراخی به عمق ۲۰۰۰ متر روی نوک قله دماوند ایجاد کنیم به چه میرسیم؟
اگر روی قله دماوند سوراخی ۲۰۰۰ متری حفر کنیم، آیا به مواد مذاب میرسیم یا فقط سنگ؟ مواد مذاب در چند متری سطح زمین هستند؟ در این مقاله از راز بقا با نگاهی علمی و ساده، ساختار درونی دماوند، عمق مواد مذاب و واقعیتهای پنهان زیر این آتشفشان خاموش را بررسی میکنیم.
راز بقا: کوه دماوند، بلندترین قله ایران و خاورمیانه، همیشه در ذهن ایرانیها نمادی از قدرت، اسطوره و رازهای زمین بوده است. بسیاری تصور میکنند دماوند یک آتشفشان «زنده» است و اگر کسی بتواند روی نوک قله آن سوراخی عمیق حفر کند، در نهایت به مواد مذاب، آتش و گدازههای جوشان خواهد رسید.
اما آیا واقعاً چنین است؟ اگر فرض کنیم فناوری امروز اجازه دهد سوراخی به عمق ۲۰۰۰ متر دقیقاً روی قله دماوند ایجاد کنیم، در انتهای این مسیر با چه چیزی روبهرو میشویم؟ مواد مذاب در کوه آتشفشانی دماوند در عمق چند متری زمین وجود دارند؟
دماوند؛ آتشفشانی خاموش، نه فعال
به گزارش راز بقا، نخست باید وضعیت زمینشناسی دماوند را روشن کنیم. دماوند یک آتشفشان خاموش (Dormant) محسوب میشود، نه فعال. آخرین فورانهای آن به دهها هزار سال پیش بازمیگردد. اگرچه وجود چشمههای آب گرم و خروج گازهای گوگردی در اطراف آن نشان میدهد که سامانه آتشفشانی دماوند کاملاً مرده نیست، اما این به معنای حضور گدازههای مذاب در نزدیکی سطح زمین نیست.
به گزارش راز بقا آتشفشانهای خاموش معمولاً دارای محفظه ماگمایی هستند که در گذر زمان سرد شده یا بخش عمدهای از آن به سنگهای جامد آذرین تبدیل شده است.
اگر حفاری را شروع کنیم، چه لایههایی را میبینیم؟
اگر روی قله دماوند، در ارتفاع حدود ۵۶۱۰ متری، حفاری عمودی انجام شود و تا عمق ۲۰۰۰ متر پایین برویم، مسیر ما از چند لایه مشخص عبور خواهد کرد:
لایههای آتشفشانی سطحی
در چند صد متر اول، با سنگهای آتشفشانی مانند بازالت، آندزیت و آتشفشانی روبهرو میشویم. اینها بقایای فورانهای قدیمی دماوند هستند که در طول هزاران سال روی هم انباشته شدهاند.
سنگهای آذرین سخت و متراکم
به گزارش راز بقا هرچه پایینتر برویم، دما و فشار افزایش مییابد و سنگها متراکمتر و سختتر میشوند. در این بخش، دیگر خبری از خاکستر یا مواد سست نیست و حفاری بهشدت دشوار میشود.
منطقهای با دمای بالا، اما جامد
در عمق حدود ۱ تا ۲ کیلومتر، دما افزایش محسوسی دارد، اما هنوز با مواد مذاب مواجه نیستیم. به گزارش راز بقا سنگها داغاند، ممکن است ترکخورده باشند و سیالات داغ زمینگرمایی در آنها جریان داشته باشد، اما همچنان جامد هستند.
آیا به ماگما یا مواد مذاب میرسیم؟
پاسخ کوتاه: نه
برخلاف تصور عمومی، محفظههای ماگمایی آتشفشانها معمولاً در عمقهای بسیار بیشتر قرار دارند. در مورد دماوند، بر اساس مطالعات ژئوفیزیکی و لرزهنگاری، محفظه یا ناحیه ماگمایی احتمالی آن در عمقی بیش از ۶ تا ۱۰ کیلومتر زیر سطح زمین قرار دارد.
بنابراین، حفاری ۲۰۰۰ متری حتی نزدیک هم به ماگمای مذاب نمیرسد. در بهترین حالت، ممکن است به سنگهایی برسیم که زمانی بسیار دور مذاب بودهاند، اما اکنون کاملاً سرد و جامد شدهاند.
پس این گرما و گازها از کجا میآیند؟
وجود بخار، گاز گوگرد و چشمههای آب گرم در اطراف دماوند باعث شده بسیاری تصور کنند مواد مذاب در فاصلهای نزدیک زیر کوه جریان دارند. اما این پدیدهها بیشتر به دلیل باقیمانده گرمای سامانه آتشفشانی و نفوذ آبهای زیرزمینی به سنگهای داغ عمیقتر است.
آب وقتی به عمق میرود، گرم میشود، مواد معدنی را حل میکند و دوباره به سطح بازمیگردد؛ نتیجه آن، چشمههای آب گرم و گازهای گوگردی است، نه فوران مواد مذاب.
اگر چنین حفاریای واقعاً انجام شود، خطرناک است؟
حفاری ۲۰۰۰ متری روی قله دماوند از نظر فنی و زیستمحیطی بسیار پرخطر است. این کار میتواند:
ساختار ناپایدار قله را تضعیف کند، باعث آزاد شدن گازهای سمی مانند سولفید هیدروژن شود و به اکوسیستم حساس منطقه آسیب جدی بزند.
به همین دلیل، چنین پروژهای صرفاً یک فرضیه علمی–تخیلی محسوب میشود و در دنیای واقعی قابل اجرا نیست.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
اگر زمین واقعا تخت بود چه اتفاقی میافتاد؟
واقعیت زیر پای دماوند چیست؟
اگر روی قله دماوند یک سوراخ ۲۰۰۰ متری حفر کنیم:
به مواد مذاب نمیرسیم.
با سنگهای آذرین سخت و داغ، اما جامد روبهرو میشویم.
نهایتاً شاید به سیالات زمینگرمایی و سنگهای ترکخورده برسیم.
به گزارش راز بقا دماوند هنوز رازهای زیادی در دل خود دارد، اما برخلاف افسانهها، در عمقهای کم خبری از دریاچههای آتشین و گدازههای جوشان نیست. قدرت واقعی این کوه، نه در فوران آتش، بلکه در تاریخ زمینشناسی چندصدهزارسالهای است که زیر پای ما پنهان شده است.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنیها
اگر سوراخی ۸۸۴۸ متری به اندازه کوه اورست در زمین ایجاد کنیم به کجا میرسیم و چه چیزهایی در مسیر میبینیم؟
قوری خودخواه؛ گرانترین قوری جهان با ۳۴۵ میلیارد تومان قیمت که از ۱۶۵۸ الماس و ۳۸۰ یاقوت ساخته شد
غار خفاش دهلران؛ بزرگترین و مرموزترین زیستگاه خفاشها در خاورمیانه که میلیونها سال قدمت دارد
اگر همه چیز برای بقا طراحی شده، چرا مرگ اجتناب ناپذیر است؟
کشف مهم دانشمندان درباره راز وجود جهان؛ چرا جهان به وجود آمد و چرا از ماده ساخته شده است؟
کال جنی؛ مرموزترین دره ایران در طبس با تونلهای سنگی ترسناک که هرگز نباید تنها به آنجا رفت
راز حیرتانگیز جذب حشرات به نور؛ علت واقعی گردهمایی شبانه حشرات در اطراف لامپها چیست؟
اگر زمین واقعا تخت بود چه اتفاقی میافتاد؟
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان