اروندان یا «مارخور» ایرانی؛ بز اصیل ایرانی که بعد از ۲۰۰ سال دوباره دیده شد
راز بقا: «بز کوهی اورندان» یا همان «مارخور» که اکنون گفته میشود یک بز کاملا ایرانی الاصل است بعد از ۲۰۰ سال در کوههای البرز دیده شده است. این بز در ادبیات عامه یک بز پاکستانی معروف است، اما گویا زیستگاه اصلی این بز خارقالعاده ایران بوده است.
به گزارش راز بقا، بز اروندان یا به تعبیر دیگر «مارخور ایرانی» در پاکستان به «پیرمرد کوهستان» معروف است و اکنون در کوههای دورافتاده شمال شرق افغانستان و پاکستان یافت میشود. با وجود اینکه گفته میشود این بز ایرانی الاصل است، اما حیوان ملی پاکستان است و البته توسط سازمان حفاظت از طبیعت در طبقهبندی «در خطر انقراض» قرار گرفته است.
«مارخور» در زبان انگلیسی به «شاخپیچ» معروف است. کلمه «مارخور» در واقع همان معنای تحتاللفظی آن است و از دو زبان پشتو و فارسی میآید و به این باور باستانی اشاره میکند که مارخور مارها را میکشد و میخورد. تصورات دیگری روی این فرضیه بنا شده که نام این حیوان اسطورهای منطقه از «شکل مارمانند» شاخهای بز مارخور نر نشأت میگیرد و باعث شده که مردمان باستان این شاخها را به مار نسبت بدهند.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
مارخور؛ «بز» پاکستانی معروف به «پیرمرد کوهستان» که تُفاش ارزش طلا دارد!
«یوهان آندرس واگنر» در سال ۱۸۳۹ بر اساس یک نمونه ماده که در کوههای هیمالیای هند یافت نام علمی «آگوسروس فالکونری» را به این بز داد. معروفترین زیرگونههای بز مارخور یا همان اروندان، مارخور آستور، مارخور بخارایی، مارخور کابلی، مارخور کشمیری و مارخور سلیمان هستند.
در حال حاضر این بز یک گونه بز وحشی محسوب میشود که البته بومی آسیای جنوبی و آسیای مرکزی است و عمدتا در پاکستان، هند، رشته کوه قراقورم، بخشهایی از افغانستان و هیمالیا زندگی میکند. مارخور یکی از ۷۲ حیوانی بود که در سال ۱۹۷۶ در مجموعه سکههای صندوق جهانی حفاظت از طبیعت به نمایش درآمد. نکته جالب اینکه از مارخور یک انیمیشن کامپیوتری معروف به «الهیار و افسانه مارخور» نیز ساخته شده است.
بزاق دهان یا تُف مارخور
مارخور در پاکستان به چیز دیگری نیز شهرت دارد و آن هم بزاق دهان این بز است. تُف مارخور یک پادزهر است و مردم پاکستان از تُف این حیوان برای درمان برخی از مارگزیدگیها مورد استفاده میکنند. مارخور یک حیوان کاملا شلخته است و هنگام جویدن غذا تف دهانش را بیرون میریزد و این تف روی زمین خشک میشود. برخی از مردم محلی و ساکنان نزدیک زیستگاه این بز اصیل و قدیمی این تُفها را برداشت میکنند و از آن در طب سنتی استفاده میکنند.