سمی‌ترین و خطرناکترین عنکبوت‌های جهان کدامند؟

راز بقا: عنکبوت‌ها جزو مخوف‌ترین حیوانات روی زمین هستند، اما آیا این شهرت منصفانه است؟ درست است که برخی، از جمله همه آن‌هایی که در این فهرست هستند، می‌توانند در شرایط خاص خطرناک باشند، اما افسانه‌های زیادی درباره عنکبوت‌های سمی و مرگ‌بار بودن آن‌ها وجود دارد.

به گزارش راز بقا، اولاً اینطور نیست که چند عنکبوت سمی ترسناک وجود داشته باشد و بقیه بدون سم باشند. در واقع اکثریت قریب به اتفاق گونه‌های عنکبوت زهر تولید می‌کنند و دلیل بسیار خوبی هم برای این کار دارند. مانند بسیاری از حیواناتی که سم تولید می‌کنند، هدف واقعی عنکبوت نیز تحت کنترل درآوردن طعمه‌های کوچک است (و نه آسیب رساندن به انسان). در واقع سم در درجه اول برای کشتن حشرات است. 

ثانیا، بر خلاف آنچه ممکن است شنیده باشید، در واقع هیچ گونه عنکبوتی وجود ندارد که مشخصا بتوان آن را کشنده توصیف کرد. درست است که افرادی پس از گزیده شدن توسط یک عنکبوت جان خود را از دست داده اند، اما این بسیار نادر است (شاید کمتر از سه مرگ در سال) و هیچ گونه‌ای وجود ندارد که بتواند بیش از تعداد انگشت دست آدم بکشد. 

همانطور که خواهید فهمید، حتی آن‌هایی که دارای سم بسیار قوی هستند، همیشه قادر به انتقال آن نیستند یا ممکن است در هر شکاری به هیچ وجه سمی را وارد بدن نکنند. خوشبختانه عنکبوت‌های واقعاً کشنده فقط در فیلم‌ها وجود دارند. 

سمی‌ترین عنکبوت‌های جهان

عنکبوت تار قیفی سیدنی (Atrax robustus)

این عنکبوت بومی استرالیایی همانطور که از نامش پیداست، در شهر سیدنی و اطراف آن یافت شده و به عنوان «کشنده‌ترین عنکبوت جهان» شناخته می‌شود. این عنوان ممکن است کمی دراماتیک باشد. اگرچه این گونه دارای سم بسیار قوی است که در برخی موارد می‌تواند برای انسان کشنده باشد، اما تعداد کمی از مردم توسط آن‌ها گاز گرفته می‌شوند و از زمان ساخت پادزهر در سال ۱۹۸۰ تاکنون یک مورد مرگ ناشی از زهر این عنکبوت ثبت نشده است.

علاوه بر این، تصور می‌شود که فقط سم نر‌ها بسیار قوی است. با این حال، در صورت امکان هنوز باید از آن‌ها اجتناب شود، زیرا سم دارای یک جزء نوروتوکسین است که روی سیستم عصبی اثر می‌گذارد و علائم مسمومیت شامل درد شدید، انقباض عضلانی و مشکل تنفسی را ممکن است ایجاد کند. 

عنکبوت ولگرد برزیلی (Phoneutria genus)

این عنکبوت‌های بزرگ در میان بزرگ‌ترین عنکبوت‌های جهان هستند و به‌عنوان عنکبوت‌های موزی نیز شناخته می‌شوند، زیرا عادت دارند در مکان‌های تاریک و مرطوب مانند درون برگ‌های موز پنهان شوند. این گونه مانند عنکبوت تار قیفی، قادر به تولید یک سم بسیار قوی و بالقوه کشنده است، اما باز هم همان‌طور که در بالا گفته شد و انتظار می‌رود آنقدر‌ها کشنده نیست. 

دلیل این امر آن است که می‌تواند بدون تزریق زهر، شکار را نیش بزند و همین به این عنکبوت‌ها اجازه می‌دهد زهر خود را برای زمانی که واقعاً مورد نیاز است ذخیره کنند. این نیش‌ها ممکن است زهر نداشته باشند یا فقط مقدار کمی داشته باشند. یک مطالعه نشان داد که تنها ۲.۳ درصد از گزش‌های شناخته شده به اندازه کافی جدی هستند به طوری که نیاز به درمان‌های پادزهر دارند. با این وجود، چند مورد مرگ و میر گزارش شده که عمدتاً در کودکان بوده است.

عنکبوت پشت قرمز (Latrodectus hasselti)

یکی از بدنام‌ترین عنکبوت‌های خطرناک، عنکبوت پشت قرمز یا بیوه سیاه استرالیایی است. از نظر تاریخی، آن‌ها بیش از هر حیوان دیگری در استرالیا زهردار بوده و انسان‌هایی که در معرض گزش این عنکبوت بوده نیاز به درمان پادزهر داشته‌اند. این عنکبوت مانند خویشاوندش عنکبوت تار قیفی، حامل یک سم نوروتوکسین است که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد. همچنین علائم نیش شامل درد شدید، تعریق شدید و استفراغ نیز هست. ترکیبی از این علائم لاترودِکتوس، سندرمی است که به نام لاترودکتیسم شناخته می‌شود. اگرچه گاز گرفتن و ایجاد قرمزی بسیار ناخوشایند است، اما بعید است که انسان را بکشد. از زمان توسعه و تکمیل پادزهر، تنها یک نفر، و با یک بیماری زمینه‌ای، بر اثر گاز گرفتن عنکبوت پشت قرمز کشته شده است.

رتیل لیکوزا

با وجود نامش، اما این گونه واقعا رتیل نیست! نام رتیل عموماً به گونه‌های عنکبوت از خانواده Theraphosidae اشاره دارد که این گونه به این خانواده تعلق ندارد. بهتر است این گونه عنکبوت گرگی نامیده شود، زیرا به خانواده عنکبوت‌های گرگی تعلق دارد که شکارچیان منفرد و چابک هستند. آن‌ها خطرناک تلقی می‌شوند، زیرا زهر تولید می‌کنند و نیش‌های بزرگ آن‌ها می‌تواند هم زخم نسبتاً بد و هم ترس زیادی را به قربانیان قربانیان تحمیل کند. با این حال، در واقعیت، نیش این عنکبوت خیلی دردناک‌تر از نیش زنبور نیست و به خصوص اینکه نیش این عنکبوت زهردار نیست.

عنکبوت منزوی قهوه‌ای (Loxosceles reclusa)

این عنکبوت کوچک که در جنوب شرقی ایالات متحده یافت می‌شود، به خوبی شناخته شده است و به خاطر زهردار بودن مردم از آن می‌ترسند، اما در واقعیت آن‌قدر خطرناک نیست. اکثریت قریب به اتفاق نیش‌های عنکبوت منزوی قهوه‌ای نیازی به درمان ندارند و بدون دردسر زیاد بهبود می‌یابند.
اگر شما خیلی بدشانس باشید، ممکن است دچار «آراکنیدیسم دِرمونِکروتیک» (نوعی عارضه حاصل از نیش عنکبوت) شوید. یک مطالعه نشان داد که ۳۷ درصد از گزش‌های عنکبوت منزوی قهوه‌ای تشخیص داده شده بالینی منجر به نکروز پوست در اطراف محل آسیب، از جمله تاول، قانقاریا، و ضایعات پوستی می‌شود. این امر طبیعتا خوشایند نیست!

عنکبوت منزوی شیلیایی (Loxosceles laeta)

این عنکبوت آمریکای جنوبی خویشاوند عنکبوت منزوی قهوه‌ای قاعدتا باید ترس بیشتری ایجاد کند. نه تنها بزرگتر از منزوی قهوه‌ای است، بلکه دارای سم بسیار قوی تری است و حتی می‌تواند کشنده باشد. همچنین زهر آن با داشتن خواص نکروزی، می‌تواند به طور مشابه باعث ایجاد آراکنیدیسم درمونکروز» شود، اما ممکن است در مورد این گونه نسبت به گونه منزوی قهوه‌ای شدیدتر باشد. در حدود ۱۵ درصد موارد، یک بیماری نادر به نام لوکسوسسلیسم احشایی سیستمیک ایجاد می‌شود که می‌تواند منجر به گسیختگی گلبول‌های قرمز خون، نارسایی کلیه و در نهایت مرگ شود (در ۳ تا ۴ درصد موارد).

عنکبوت بیوه سیاه جنوبی (Latrodectus mactans)

هیچ فهرستی از عنکبوت‌های سمی بدون ذکر بیوه سیاه نمادین و ترسناک کامل نخواهد بود. عنکبوت‌های بیوه سیاه یک گونه نیستند، بلکه یک جنس نسبتاً گسترده هستند که در تمام جنوبگان یافت می‌شوند. این عضو خاص این گروه بومی آمریکای شمالی است. این عنکبوت‌ها اغلب خانه‌های خود را به مردم نزدیک می‌کنند و تار‌های ابریشمی قوی خود را در گوشه‌های تاریک ساختمان‌ها اینور و آن‌ور می‌برند. با این حال، نترسید، اگرچه زهر این عنکبوت روی انسان تأثیر می‌گذارد، حتی اگر نیش زده شوید احتمالاً در مدت زمان کمی خوب خواهید شد. فقط ماده‌های بالغ قادر به تزریق زهر به انسان هستند و حتی در این صورت احتمالا فقط مقدار کمی زهر تزریق کنند. اگر چه مرگ و میر ناشی از نیش این عنکبوت گزارش شده، اما بسیار نادر است، و نیش زدن فقط برای افراد بسیار کم سن و سال یا مسن واقعاً خطرناک است.

عنکبوت بیوه قهوه‌ای (Latrodectus geometricus)

عنکبوت بیوه قهوه‌ای یکی دیگر از خانواده Latrodectus، است و به نوعی «پسر عموی» بیوه سیاه است. این گونه را می‌توان در سراسر جهان یافت. نام علمی دلپذیر آن‌ها در ادای احترام به الگو‌های هندسی زیبایی است که روی شکم آن‌ها یافت می‌شود. آن‌ها کوچکتر و از نظر رنگ روشن‌تر از بیوه‌های سیاه هستند و علیرغم نام‌شان می‌توانند از قهوه‌ای تا خاکستری و سیاه باشند. آن‌ها سم عصبی قوی مشابه بیوه‌های سیاه دارند، اما همچنان خطر کمتری دارند، زیرا قادر به رساندن مقدار کافی زهر در نیش نیستند. گفته شده که این عنکبوت‌ها در واقع یک گونه مهاجم در ایالات متحده هستند (تصور می‌شود منشا آن آفریقا یا آمریکای جنوبی باشد) و تهدیدی برای گونه‌های بیوه سیاه بومی هستند. 

عنکبوت موشی (Missulena genus)

اولین سوال شما احتمالاً این است که چرا روی زمین به آن‌ها عنکبوت موشی می‌گویند؟ آن‌ها به هیچ وجه شبیه موش نیستند. آیا آن‌ها ممکن است موش‌ها را مشابه عنکبوت‌های پرنده خوار شکار کنند؟ آن هم نه! این نام در واقع به دلیل این باور است که آن‌ها می‌توانند مانند موش لانه‌های عمیقی را حفر کنند (البته این باور کاملا رد شده است). آن‌ها در حفره‌ها زندگی می‌کنند، اما فقط حدود ۳۰ سانتی متر طول دارند، بنابراین کاملا شبیه موش نیستند.

این عنکبوت‌ها همچنین می‌توانند شکم خاکستری «خزدار» داشته باشند. آن‌ها می‌توانند نیش سمی دردناکی ایجاد کنند، اما علیرغم اینکه سم آن‌ها بسیار قوی است، ولی برای انسان خطرناک نیست. آن‌ها تهاجمی نیستند و احتمالاً گاز می‌گیرند و مانند عنکبوت ولگرد برزیلی ممکن است به اصطلاح یک «نیش خشک» بدون زهر بزنند. 

عنکبوت‌های دم سفید (Lampona cylindrata)

نام این گونه استرالیایی راحت‌تر قابل درک است - آن‌ها نوک سفیدی در انتهای شکم پشمالوی خود دارند. مانند بسیاری از گونه‌های موجود در این لیست، آن‌ها به داشتن خطر واقعی برای انسان شهرت زیادی دارند. برای این گونه خاص، افسانه‌هایی به وجود آمده است مثلا اینکه آن‌ها باعث ایجاد زخم‌های نکروز وحشتناک می‌شوند و «هیولا‌های گوشت خوار» هستند، اما در واقع هیچ مدرکی برای تأیید این موضوع وجود ندارد. نیش عنکبوت دم سفید تنها به احتمال زیاد فقط تورم و خارش موضعی و مقداری درد ایجاد می‌کند.