مصریان باستان چگونه سنگ‌های سنگین قدیمی‌ترین هرم جهان را روی هم چیده‌اند؟

راز بقا: برای سال‌ها یکی از موضوعات مورد بحث باستان‌شناسان این بوده است که اهرام مصر در بیش از ۴ هزار سال پیش چگونه ساخته شده‌اند. اکنون تیمی از مهندسان و زمین‌شناسان فرضیه جدیدی را مطرح کرده و می‌گویند از یک دستگاه بالابر هیدرولیکی برای جابجا کردن سنگ‌های غول‌پیکر استفاده شده است.

هرم پلکانی جوزر، واقع در شمال غربی شهر باستانی ممفیس، توسط «جوزر» فرعون دودمان سوم در قرن ۲۷ پیش از میلاد در سقاره ساخته شد.

این هرم ۶۲ متری، بلندترین سازه در زمان خودش که دهلیز‌هایی تا عمق ۲۷ متری زمین دارد، قدیمی‌ترین ساختمان سنگ‌نمای تاریخ بشر محسوب می‌شود. با این حال نحوه دقیق ساخت این بنای تاریخی با تعدادی سنگ عظیم که وزن آن‌ها تا ۳۰۰ کیلوگرم می‌رسد، یک معمای چند صد ساله باقی مانده است.

فرضیه رایج پیشین این بوده است که مصریان باستان از روش‌هایی مانند رمپ‌ها و ابزار‌های حمل و نقل برای بالا بردن بلوک‌های سنگین سنگی استفاده می‌کرده‌اند.

دکتر خاویر، متخصص فناوری‌های باستانی در موسسه پالئوتکنیک پاریس و نویسنده اصلی این مقاله، می‌گوید: «تحقیقات پیشین که شگرد‌های ساخت اهرام را مورد بحث قرار داده‌اند معمولاً بر اهرام جدیدتر و کوچک‌تر متمرکز بوده‌اند و تکنیک‌های به کار برده شده را استفاده از رمپ، جرثقیل، بالابر یا ترکیبی از این‌ها عنوان کرده‌اند. اما در مورد اهرام پادشاهی قدیم (۲۶۷۵ تا ۲۱۳۰ پیش از میلاد) که بسیار بزرگ‌تر هستند، چطور؟»

او می‌گوید یک سیستم آب‌رسانی که از منابع محلی استفاده می‌کرده است، امکان استفاده از یک دستگاه بالابر هیدرولیکی را در یک چاه عمودی داخلی در هرم جوزر و بالا بردن سنگ‌های سنگین فراهم کرده است.

محققان می‌گویند با تجزیه و تحلیل داده‌های موجود، از جمله دیرینه اقلیم‌شناسی و باستان شناسی، مشخص می‌شود که آب از نهر‌های باستانی از غرب فلات سقاره به یک سازه آهکی مستطیل‌شکل با ابعاد ۶۵۰ در ۳۵۰ متر وارد و پس از پاکسازی و فیلتر شدن خاک و رسوبات به سیستمی از تونل‌های عمیق در اطراف هرم پلکانی جاری می‌شده است.

پیش از این باستان‌شناسان استفاده از بالابر هیدرولیکی را به دلیل کمبود آب کافی در مقطع زمانی ساخته شدن هرم رد کرده بودند. با این وجود دکتر جودیت بانبری، زمین باستان‌شناس در دانشگاه کمبریج لندن می‌گوید: «ممکن است آب کافی برای پشتیبانی از سیستمی مانند بالابر هیدرولیک وجود داشته باشد.»

او اضافه کرد: «فکر می‌کنم این باور نسبتاً گسترده وجود دارد که در اوایل پادشاهی قدیم و زمانی که هرم پله‌ای ساخته می‌شد باران بیشتری وجود داشته است.»

باستان‌شناسان می‌گویند شدت بارش‌های فصلی و زمستانی در طول سلسله سوم (۲۶۷۰-۲۶۱۳ پیش از میلاد) رفته رفته کم شد و دوره سبز صحرا به احتمال زیاد در آغاز هزاره سوم قبل از میلاد به پایان رسید.

نویسندگان این مطالعه می‌گویند بسیار بعید است که این حوضچه خندق‌مانند به طور دائم با آب پر شده باشد. آن‌ها استدلال می‌کنند احتمال بیشتری وجود دارد که سیلاب‌های ناگهانی آن زمان آب کافی برای استفاده از بالابر هیدرولیکی را در طول ساخت هرم تامین کرده باشند.

به گفته آنان، یک چاه درون هرم به یک تونل زیرزمینی به طول ۲۰۰ متر متصل بوده و آن تونل نیز به نوبه خود به یک چاه عمودی دیگر در خارج از هرم وصل می‌شده است. این چاه خارجی احتمالا آب را از یک خندق عمیق بیرونی به داخل منتقل می‌کرده است.

بالابر هیدرولیکی تعبیه شده در داخل هرم جوزر

پژوهشگران می‌گویند چاه داخلی دقیقا در زیر هرم و در نزدیکی مرکز آن قرار داشته است. در این مکان یک سازه مکعبی گرانیتی با یک دریچه وجود دارد که تصور می‌شد اتاق دفن پادشاه جوزر باشد، اما نویسندگان مقاله می‌گویند بیشتر به نظر می‌رسد برای باز و بسته کردن بالابر هیدرولیکی ساخته شده تا آب در هنگام استفاده، حفره عمودی را پر کند.

باستان‌شناسان می‌گویند برای پاسخ به این سوال که آیا اهرام دیگری نظیر هرم خوفو نیز با این روش ساخته شده‌اند یا نه، تحقیقات بیشتری لازم است.

نتایج مطالعات تازه در نشریه علمی «Plos One» منتشر شده است.