اکه‌تش دیو؛ موجودی اهریمنی در اسطوره‌های ایران باستان که مردم را از خوبی‌ها بیزار می‌کند
اکه‌تش دیو، دیو انکار در اسطوره‌های ایران باستان است که در کتاب بندهش معرفی شده. او نماد نفی نیکی و حقیقت در اندیشه زرتشتی است و از یاران اهریمن به شمار می‌رود. در این مقاله از راز بقا با نقش، ویژگی‌ها و بازتاب‌های روانی و اجتماعی این دیو آشنا شوید.
راز بقا: در دل اسطوره‌های باستانی ایران‌زمین، شخصیت‌هایی رازآلود و پر رمز و راز وجود دارند که هر یک نماینده‌ی بخشی از جهان‌بینی ایرانیان کهن هستند. یکی از این شخصیت‌های تاریک، اکه‌تش دیو یا همان دیو انکار است؛ موجودی اهریمنی که در متون کهن مانند بندهش از او یاد شده است. در این نوشتار با اکه‌تش دیو، نقش او در اسطوره‌های ایرانی و مفهوم انکار در نظام دوگانه‌ی خیر و شر در آیین زرتشتی آشنا می‌شویم.
جایگاه اکه‌تش دیو در متون کهن
به گزارش راز بقا، نام اکه‌تش دیو در کتاب بندهش (Bundahishn)، یکی از مهم‌ترین متون پهلوی، آمده است. بندهش یا «آفرینش بنیادین» اثری است که به شرح داستان آفرینش، کیهان‌شناسی، و تقابل دائمی نیرو‌های خیر (اهورایی) و شر (اهریمنی) می‌پردازد. در این کتاب، دیوان مختلفی به تصویر کشیده شده‌اند که هر یک نماد یک ویژگی منفی یا نیروی ویرانگر در جهان‌اند.
اکه‌تش دیو نماد انکار است. وظیفه‌ی اصلی او، بر اساس آنچه در بندهش آمده، این است که انسان‌ها را وادار کند تا خوبی‌ها، حقیقت و اعمال نیک را انکار کنند. او با ایجاد تردید، نارضایتی و نپذیرفتن خیر، سعی می‌کند مسیر انسان‌ها را از راه راستی منحرف کند.
انکار به‌مثابه یک نیروی اهریمنی
در جهان‌بینی زرتشتی، هر ویژگی منفی دارای نمود خارجی و موجودی اهریمنی است. به گزارش راز بقا همان‌طور که «دروغ» دیوی به نام دروج دارد، انکار نیز در قالب اکه‌تش دیو تجسم یافته است. انکار در این‌جا تنها به معنای نپذیرفتن نیست، بلکه نوعی تحریف حقیقت، بستن چشم بر خیر، و رد ارزش‌های والای انسانی است.
از دیدگاه زرتشتی، پذیرش خوبی، یکی از راه‌های نزدیک شدن به اهورامزداست. بنابراین، انکار خوبی نوعی خدمت به اهریمن محسوب می‌شود. وقتی انسانی، نیکی را بی‌ارزش جلوه می‌دهد یا دیگران را از انجام کار نیک بازمی‌دارد، به‌گونه‌ای اکه‌تش دیو را خشنود کرده است.
برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:
پاگنده‌ی مازندرانی؛ موجودی ترسناک با دو متر قد در دل جنگل‌های شمال که پوشیده از پشم سیاه است
داماهی؛ ماهی عظیم‌الجثه و مهربان خلیج فارس که دهانش دروازه شادی‌ست و عشاق را به مدینه فاضله می‌برد
اکه‌تش دیو و کماله‌دیوان
اکه‌تش دیو تنها نیست. او یکی از یاران کماله‌دیوان است؛ گروهی از دیوان ارشد که مستقیماً با اهورامزدا و ایزدان دیگر در نبردند. به گزارش راز بقا کماله‌دیوان، سردسته‌ی نیرو‌های اهریمنی‌اند که هر یک در زمینه‌ای خاص، تلاش می‌کنند جهان را از مسیر راستی منحرف سازند. اکه‌تش دیو در میان آنها، مأموریت دارد که حقیقت را تیره و تار کرده و ارزش‌های انسانی را مورد تردید قرار دهد.
این همکاری نشان‌دهنده‌ی ساختار منسجم و سازمان‌یافته‌ی شر در تفکر زرتشتی است. اهریمن و دیوانش هر کدام نقش خاصی دارند و برای مقابله با خوبی‌ها برنامه‌ریزی کرده‌اند.
بازتاب‌های روانشناختی و اجتماعی اکه‌تش دیو
از منظر امروزی، می‌توان اکه‌تش دیو را نماد تفکر منفی و نیروی انکار درونی انسان‌ها دانست. در بسیاری از موقعیت‌های زندگی، ما با صدایی درون خود رو‌به‌رو می‌شویم که ما را از انجام کار نیک بازمی‌دارد، یا ارزش تلاش و خوبی را زیر سؤال می‌برد. این صدای درونی که ما را به تردید، انکار و بی‌عملی می‌کشاند، می‌تواند بازتابی از مفهوم اکه‌تش دیو باشد.
در سطح اجتماعی نیز، اکه‌تش دیو را می‌توان نماینده‌ی کسانی دانست که با تبلیغات منفی یا نهادینه کردن بدبینی، دیگران را از مسیر درست دور می‌کنند؛ کسانی که ارزش‌ها را وارونه جلوه می‌دهند و نیکی را بی‌ارزش معرفی می‌کنند.
اهمیت شناخت دیوان در اسطوره‌شناسی ایرانی
شناخت دیوان، به‌ویژه دیوی مانند اکه‌تش دیو، به ما کمک می‌کند تا زوایای پنهان ذهن و روان انسانی را بهتر درک کنیم. اسطوره‌ها صرفاً افسانه‌هایی برای سرگرمی نیستند، بلکه نقشه‌هایی نمادین برای شناخت رفتارها، نیرو‌های روانی و جهت‌گیری‌های اخلاقی انسان‌اند.
اکه‌تش دیو یادآور آن است که انکار خوبی، نه‌تنها یک اشتباه فردی، بلکه تهدیدی برای نظم کیهانی در اندیشه ایرانی است. پس مبارزه با انکار، بخشی از رسالت انسان در مسیر راستی و نیکی محسوب می‌شود.
اکه‌تش دیو، صدای انکار درون ما
اکه‌تش دیو تنها یک موجود اسطوره‌ای نیست، بلکه نماد نیرویی درون انسان‌هاست که می‌خواهد خوبی را بی‌ارزش جلوه دهد. به گزارش راز بقا شناخت این دیو، درک عمیق‌تری از مفاهیم اخلاقی و روانشناختی در فرهنگ ایرانی به ما می‌دهد.
در دنیای امروز که گاهی مرز میان خیر و شر، حقیقت و دروغ، بسیار باریک می‌شود، بازشناسی چنین مفاهیمی بیش از پیش ضروری است. شاید اگر بتوانیم صدای اکه‌تش دیو را درون خود بشناسیم، بهتر بتوانیم در مسیر راستی گام برداریم.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
پاگنده‌ی مازندرانی؛ موجودی ترسناک با دو متر قد در دل جنگل‌های شمال که پوشیده از پشم سیاه است
ترس و جنگ در دل تاریخ؛ راز صدای وحشتناک سوت مرگ آزتکها فاش شد
اژد‌های کوه قلارنگ ایلام؛ اژد‌هایی در اعماق کوه و نگهبان گنج که جویندگان طلا را دیوانه یا ناپدید می‌کند!
داماهی؛ ماهی عظیم‌الجثه و مهربان خلیج فارس که دهانش دروازه شادی‌ست و عشاق را به مدینه فاضله می‌برد
شترهای جنزده؛ شترهایی که گرفتار اجنه شدند و زخمی و لاغر و تکیده به خانه بازگشتند
مار نگهبان گنج؛ چرا روی همه دفینه‌ها و گنج‌ها یک مار بزرگ خوابیده است؟!
کلبه وحشت انزلی؛ کلبه معروف و ترسناک جنگل‌های شمال که هیچ کس از آنجا زنده بیرون نمیآید!
کشف مجسمههای مرموز در مکزیک؛ آیا اجداد ما فرازمینیها را ملاقات کرده‌اند؟
گرگینه؛ آیا «گرگزاد» یا گرگینه واقعا وجود دارد؟ و چرا این هیولا شبهای مهتابی ظاهر می‌شود؟
گرگ آدم‌خوار آبدانان؛ گرگی با ۳ متر طول که فقط گوشت انسان میخورد و توسط «باباخان پوراحمدی» شکار شد
کشف باورنکردنی دانشمندان؛ مایاها اعضای تیم بازنده فوتبال را قربانی میکردند؟
کوکولکان: اژد‌هایی اسطوره‌ای که هر تابستان با خود زلزله میآورد!
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان