دندان خنجری؛ شکارچی افسانه‌ای مراغه که با کشف فسیلش ایران را تبدیل به قطب دیرینه‌شناسی جهان کرد
در تازه‌ترین کشف دیرینه‌شناسی، فسیل‌هایی از گربه‌سان منقرض‌شده Machairodus یا همان دندان‌خنجری در مراغه پیدا شده؛ منطقه‌ای که بهشت فسیل‌شناسان ایران محسوب می‌شود و حالا ممکن است تاریخ تکامل گربه‌سانان را بازنویسی کند.
راز بقا: منطقه مراغه در شمال غرب ایران، با پیشینه‌ای غنی از یافته‌های دیرینه‌شناسی، بار دیگر در کانون توجه جهانی قرار گرفته است. طبق گزارش‌هایی غیررسمی، اما مورد توجه رسانه‌های علمی، فسیل‌هایی منسوب به گونه‌ای از گربه‌سانان منقرض‌شده با دندان‌های نیش بلند به نام Machairodus یا همان دندان‌خنجری در حوالی مراغه کشف شده‌اند؛ جانوری افسانه‌ای که قدمت آن به میلیون‌ها سال پیش بازمی‌گردد و امروز یکی از شناخته‌شده‌ترین نماد‌های حیات ماقبل تاریخ به شمار می‌رود.
مراغه؛ سرزمین فسیل‌ها
به گزارش راز بقا، منطقه مراغه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کانون‌های فسیلی در ایران شناخته می‌شود. در دهه‌های گذشته، فسیل‌هایی از پستانداران دوره میوسن (حدود ۵ تا ۲۳ میلیون سال پیش) در این منطقه شناسایی شده‌اند. از جمله این فسیل‌ها می‌توان به گونه‌هایی، چون کرگدن‌های باستانی، اسب‌های اولیه، زرافه‌های ابتدایی و حتی گونه‌هایی از گربه‌سانان اشاره کرد.
این کشفیات موجب شده مراغه در کنار مناطقی، چون لوتیتسا در فرانسه و منطقه فسیلی تورکانا در کنیا، در فهرست ذخایر باستان‌شناسی جانوری جهان قرار گیرد. موزه فسیل‌شناسی مراغه نیز بخشی از این یافته‌ها را برای عموم به نمایش گذاشته است.
دندان‌خنجری؛ شکارچی بزرگ دوره میوسن
گربه‌سان دندان‌خنجری از اعضای سرده‌ی Machairodus است؛ جانوری با ظاهری شبیه به شیر یا پلنگ، اما با دندان‌هایی بلند، خمیده و نیش‌مانند که می‌توانستند تا بیش از ۱۵ سانتی‌متر رشد کنند. این دندان‌ها ابزار اصلی شکار و دفاع او بودند و ظاهر منحصربه‌فردش را شکل می‌دادند.
گونه‌های مختلف دندان‌خنجری حدود ۹ تا ۲ میلیون سال پیش در مناطق مختلفی از آسیا، اروپا و آفریقا زندگی می‌کردند. حال اگر کشفیات اخیر مراغه به تأیید علمی برسند، می‌توان گفت یکی از زیستگاه‌های اصلی این شکارچی قدرتمند، فلات ایران بوده است.
آیا دندان‌خنجری در ایران زندگی می‌کرده است؟
به گزارش راز بقا وجود فسیل دندان‌خنجری در ایران، اگر تایید شود، می‌تواند درک ما را از پراکندگی جغرافیایی این گونه‌ها گسترش دهد. بیشتر مطالعات پیشین، زیستگاه اصلی Machairodus را در آسیای میانه و اروپا می‌دانستند. اما شواهد موجود نشان می‌دهد که تنوع زیستی منطقه مراغه در دوران میوسن به‌قدری بالا بوده که وجود چنین گونه‌ای در آن دور از انتظار نیست.
برخی محققان معتقدند آنچه در مراغه یافته شده، احتمالاً متعلق به گونه‌ای نزدیک به Machairodus giganteus یا گونه‌ای کمتر شناخته‌شده از این سرده باشد.
نظر کارشناسان در مورد کشف جدید
دکتر نادری، دیرینه‌شناس ایرانی، در گفت‌وگویی غیررسمی درباره این موضوع گفت:
«مراغه همواره یکی از مهم‌ترین مناطق فسیلی ایران بوده و کشف فسیل یک گونه گربه‌سان دندان‌خنجری می‌تواند به ما درک دقیق‌تری از تنوع جانوری عصر‌های گذشته بدهد. با این حال، برای تأیید نهایی، نمونه‌ها باید مورد تحلیل رادیوکربن و تطبیق ساختاری قرار بگیرند.»
از سوی دیگر، برخی کارشناسان نسبت به شتاب‌زدگی در نام‌گذاری این فسیل هشدار می‌دهند. آنها تأکید می‌کنند که تا قبل از تعیین دقیق ویژگی‌های مورفولوژیکی، نباید با قطعیت در مورد سرده و گونه‌ی فسیل صحبت کرد.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
دایناسور‌های کرمانی؛ ۵۰ ردپای دایناسور با قدمتی ۱۸۰ میلیون ساله در زرند کرمان کشف شد
کرگدن پوزه‌باریک؛ غول دشت‌های کرمانشاه با شاخ یک متری که دو متر قد و ۲۰۰۰ کیلو وزن داشت
خرس غارنشین؛ غول گیلانی که هزاران سال پیش در غار‌های ایران زندگی می‌کرد!
اهمیت این کشف برای علم و گردشگری
اگر حضور گونه‌ای از دندان‌خنجری‌ها در مراغه به تأیید علمی برسد، ایران به یکی از نقاط کلیدی برای مطالعه فرگشت گربه‌سانان بدل خواهد شد. به گزارش راز بقا این موضوع نه‌تنها پژوهش‌های آتی در حوزه دیرینه‌شناسی را تسریع خواهد کرد، بلکه فرصت‌های تازه‌ای برای توسعه گردشگری علمی به‌ویژه در منطقه آذربایجان شرقی به همراه دارد.
موزه فسیل‌شناسی مراغه با در اختیار داشتن این یافته، می‌تواند به یکی از قطب‌های جذب توریسم علمی در منطقه تبدیل شود؛ به‌ویژه برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به حیات‌وحش ماقبل تاریخ.
مراحل علمی برای بررسی صحت فسیل
برای تأیید نهایی اینکه فسیل کشف‌شده به Machairodus تعلق دارد، انجام مراحل زیر ضروری است:
آنالیز ساختار دندانی، آرواره و استخوان‌های اطراف فسیل.
مقایسه ویژگی‌ها با نمونه‌های ثبت‌شده جهانی در پایگاه‌های دیرینه‌شناسی.
تاریخ‌گذاری لایه زمین‌شناسی محل کشف با روش‌هایی مانند رادیوکربن یا اورانیوم‌سرب.
انتشار نتایج اولیه در ژورنال‌های علمی معتبر جهت peer-review.
به گزارش راز بقا کشف احتمالی فسیل دندان‌خنجری در مراغه، بار دیگر نشان داد که ایران از نظر منابع دیرینه‌شناسی، یکی از مناطق مهم و کمتر کشف‌شده‌ی جهان است. اگر صحت این یافته تأیید شود، نه‌تنها گامی بزرگ در شناخت تاریخ حیات جانوری منطقه برداشته می‌شود، بلکه شناخت ما از مسیر فرگشتی گربه‌سانان نیز تکمیل خواهد شد. در این میان، مراغه بار دیگر شایسته نام «سرزمین فسیل‌ها» خواهد بود.
لینک کپی شد
خواندنی‌ها
نیاگاو؛ غول دو متری زاگرس که ۱۵۰۰ کیلو وزن داشت و ۴۰۰ سال پیش برای همیشه از بین رفت
بیلزبووفو؛ قورباغهای غول‌پیکر که بچه دایناسور شکار می‌کرد!
ایرانوسوریپوس؛ شگفتانگیز دایناسور گوشتخوار جهان که در ایران و در نزدیکی تهران زندگی می‌کرد!
خرس غارنشین؛ غول گیلانی که هزاران سال پیش در غار‌های ایران زندگی می‌کرد!
عقاب هاست؛ بزرگترین پرنده شکاری جهان مشهور به «ببر پرنده» که شکارچی پرندگان غول‌پیکر بود
کرگدن پوزه‌باریک؛ غول دشت‌های کرمانشاه با شاخ یک متری که دو متر قد و ۲۰۰۰ کیلو وزن داشت
بَلوچیدَد؛ غول افسانه‌ای اهل بلوچستان که بزرگترین پستاندار خشکی تاریخ لقب گرفته است
چرم تیرکس؛ ماجرای چرم لوکس ساختهشده از پوست دایناسور چیست؟
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان