آیا این جانور عجیب انسان را به آرزوی جاودانگی می‌رساند؟

راز بقا: هیدر جانوری آبزی است که هرگز پیر نمی‌شود و نمی‌میرد. راز عمر جاویدان این جانور در یک چیز است: «توانایی بازسازی سلولی»

پیری فرآیندی پیشرونده است که در طی آن تغییراتی در روند فعالیت‌های فیزیولوژیکی در طول عمر یک ارگانیسم رخ داده که سبب کاهش توانایی‌های جسمانی و افزایش حساسیت به چالش‌های زیست محیطی و آسیب‌های فیزیکی به پیکرش می‌شود.

اغلب موجودات زنده بخصوص جانوران در طول عمرشان با پدیده پیری مواجه هستند که می‌تواند آنان را ناتوان کرده و درنهایت سبب مرگشان شود. به همین علت اغلب جانوران اگر در اثر بیماری یا حادثه نمیرند با رسیدن به سنین پیری جان خود را از دست می‌دهند.

سرعت پیری در میان جانوران مختلف متفاوت است و طیفی از زندگی چند روزه در حشرات تا حیات ۲۰۰ ساله در نهنگ‌های قطبی را در شامل می‌شود. انسان در میانه این طیف قرار دارد و در عصر حاضر و با توجه به پیشرفت‌های علم پزشکی قادر است تا به سن ۱۰۰ سالگی نیز برسد.

انسان جانوری دارای اندیشه است و میل به جاودانگی در او همواره وجود داشته و به همین سبب از زمان‎های دیرین تاکنون به دنبال راه‌هایی برای رسیدن به این آرزوی خود یعنی کشف راز‌های جاودانگی و زندگی ابدی است.

آرزوی نامیرایی و عمر جاویدان به دوران اساطیری بازمی‌گردد. تلاش برای رسیدن به عمر جاویدان را می‌توان در آثار نویسندگان باستانی، چون هومر یافت، آرزویی که هنوز بعد از گذشت چندهزار سال در انسان امروزی وجود دارد، ولی تاکنون از دستیابی به آن عاجز مانده است.

با اینحال جانورانی کوچک و مهجور، چون هیدر در محیط زیست ما وجود دارند که هرگز پیر نمی‌شوند و نمی‌میرند. هیدر جانوری کوچک و سرده‌ای از شاخه گزنده‌تباران است. این جانوران آبزی که طول آنان حداکثر به ۱۰ میلیمتر می‌رسد، بومی مناطق معتدل و گرمسیر هستند. این جانور به دلیل توانایی فوق‌العاده در بازسازی سلولی قادر است عمر جاویدان بیابد.

این جانور شکارچی ساکن آب‌های شیرین می‌تواند حرکت کند، ولی در اغلب مواقع ساکن است. هیدر سر و مغز ندارد و تنها دارای تار‌های عصبی در طول بدنش است. این موجود دارای کیسه گوارش یک سویه است که پس از شکار طعمه آنرا به دهان خود وارد کرده، هضم می‌کند و مواد زاید را از دهانش خارج می‌کند.

بیشتر بخوانید:

از حمام در خون دختران باکره تا خوردن خون کودکان؛ آیا انسان راه غلبه بر مرگ را پیدا می‌کند؟

نتایج شگفت‌انگیز یک تحقیق؛ زمان مرگ دقیقا چه اتفاقی می‌افتد؟

نتایج یک مطالعه منحصربه‌فرد؛ آیا لحظه مرگ واقعا کل زندگی از جلو چشممان رد می‌شود؟

در شرایط مساعد زیستی این جانوراز طریق غیرجنسی و به صورات جوانه زدن تولیدمثل می‌کند و در زمان سخت شدن شرایط زیستی با انجام لقاح جنسی به تکثیر خود دست می‌زند. علت آمیزش جنسی در شرایط بد زیستی افزایش گنجینه ژنی و تولید نسل‌هایی است که نسبت به شرایط محیطی مقاومتر هستند.

راز عمر ابدی هیدر در سلول‌های ساده آن است که قادرند تا یک چرخه زیستی را طی کند. سلول‌هایی با توانایی تقسیم بالا که می‌توان آن‌ها را نوعی سلول بنیادی خواند که به او این توانایی را اعطا می‌کند تا عمری جاودان بیابد. در بدن انسان و سایر جانوران نیز سلول‌های بنیادی وجود دارد که در مواقع لازم با تقسیم و تمایز سلولی جایگزین سلو‌ل‌های مرده می‌شوند و به ترمیم بافت‌های آسیب دیده کمک می‌کنند.

سلول‌های موجودات در طی عمرشان پیر شده و قابلیت انجام فعالیت‌های خود را از دست می‌دهند و نهایتا می‌میرند. این سلول‌ها به تدریج با سلول‌های دیگری جایگزین می‌شوند تا موجود زنده بتواند به حیات خود ادامه دهد. با افزایش سن موجودات زنده میزان بیشتری از سلول‌های پیکرش از بین می‌رود و به مقدار کمتری جایگزین می‌شود که نتیجه آن پیری و سرانجام از کار افتادگی بافت‌ها، اندام‌ها و نهایتا مرگ است. اگر بتوان راهی یافت که در آن جایگزینی سلول‌های مرده کاهش نیابد، انسان می‌تواند به دستیابی به عمر جاویدان امیدوار باشد.

مطالعه بر روی حیواناتی مانند هیدر و کشف راز‌های مرتبط با چگونگی تقسیم سلولی بدون فرسایش می‌تواند کمک کند که انسان به آرزوی دیرین خود یعنی طول عمر جاویدان برسد. پرسش اینجاست که آیا انسان خواهد توانست روزی پیری و مرگ را شکست دهد و تا ابد زیست کند؟ پاسخ این سوال شاید در دست دانشمندانی باشد که در تلاش برای رمزگشایی از راز طول عمر جانوران نامیرا هستند.