کشف بزرگ دانشمندان؛ فاصله ستاره‌ها از هم چقدر است؟

راز بقا: دانشمندان میانگین فاصله میان ستارگان را محاسبه کرده‌اند و می‌گویند پراکندگی ستارگان بیشتر از آن است که به نظر می‌رسد.

به گزارش راز بقا؛ لایو‌ساینس در گزارشی در همین زمینه می‌نویسد اگر در یک شب صاف به آسمان نگاه کنید، هزاران ستاره را خواهید دید که چشمک می‌زنند. اگر کسی کمی نجوم بداند، می‌تواند درخشان‌ترین صور فلکی از جمله شکارچی یا بزغاله یا همان جَدْی را پیدا کند. اما واقعیت این است که ستارگان برای بسیاری از ما فقط مجموعه‌ای از نقاط نورانی عجیب و غریب به نظر می‌رسند. اما به‌راستی فاصله ستاره‌ها از یکدیگر چقدر است؟

بنا به اعلام رصدخانه ملی نجوم رادیویی، میانگین فاصله بین دو ستاره در کهکشان راه شیری حدود پنج سال نوری یا به عبارتی حدود ۴۷ تریلیون کیلومتر است. هرچند چشم انسان در واقع این فاصله‌ها را درک نمی‌کند و نمای آسمان شب برای ما به نوعی فقط یک عکس فوری دوبعدی از درخشان‌ترین ستارگان آسمان است. در حالی که یک ستاره مرئی ممکن است در واقع دو ستاره باشد و فاصله ستارگان تکی در یک صورت فلکی هم ممکن است بسیار بیشتر از آن باشد که به نظر می‌رسد.

آنا روزن، اخترفیزیک‌دان و استادیار دانشگاه ایالتی سن‌دیه‌گو، به لایو ساینس می‌گوید: «هرگز به آنچه در صورت‌های فلکی می‌بینید، اعتماد نکنید.» به گفته او، اگر دو ستاره را در آسمان کنار یکدیگر می‌بینید، این یک طرح دوبعدی است و شما نمی‌دانید آیا آن‌ها واقعا کنار هم قرار دارند یا نه. 

فاصله بین ستاره‌ها به طرز حیرت‌انگیزی متفاوت است. به گفته ناسا، خورشید حدود ۴.۲۵ سال نوری (برابر با ۴۰ تریلیون کیلومتر) از نزدیک‌ترین همسایه ستاره‌ای‌اش یعنی پروکسیما قنطورس فاصله دارد. از سوی دیگر، پروکسیما قنطورس، یکی از سه ستاره یک منظومه است و به گفته تارنمای اسپیس، تنها یک‌پنجم سال نوری از نزدیک‌ترین همسایگانش فاصله دارد.

منظومه ستاره‌ای قنطورس نشان می‌دهد که نمی‌توان از میانگین فاصله میان ستاره‌ها در سراسر کهکشان، تصویر کاملی از توزیع و پراکندگی ستاره‌ها که البته در طول زمان تغییر هم می‌کنند، به دست آورد. به گفته روزن، اگر نگاه دقیق‌تری بیندازید و تلسکوپ‌هایتان را به سوی این نواحی بچرخانید، این موضوع پیچیده‌تر هم می‌شود: «ستاره‌ها حرکت می‌کنند. اگرچه ما آن‌قدر از آن‌ها دوریم که چشمانمان نمی‌توانند حرکت ستاره‌ها را دنبال کنند‌ــ ما صورت‌های فلکی را می‌بینیم‌ــ اگر به اندازه کافی عمر می‌کردیم، می‌توانستیم حرکت ستاره‌ها را نیز ببینیم.»

یکی از ستاره‌شناسان سازمان فضایی اروپا به لایوساینس می‌گوید همه ستارگان بسیار ساکن به نظر می‌رسند، اما اگر بتوانید هزاران سال در زمان سفر کنید، در واقع خواهید دید که شکل صورت‌های فلکی به‌آرامی تغییر می‌کند.

بر اساس درک فعلی پژوهشگران، گفته می‌شود بیشتر ستارگان در محیط‌های خوشه‌ای نسبتا نزدیک به یکدیگر متولد می‌شوند، اما با گذشت زمان، تاثیر‌های بیرونی در فضا مانند میدان گرانشی کلی کهکشان ممکن است سبب شود به‌آرامی پراکنده شوند.

کشش گرانشی قدرتمند کهکشان راه شیری معمولا مانع دور شدن بیش از حد ستار‌ها می‌شود. البته کهکشان ما از این نظر تنها نیست. به گفته این اخترشناس سازمان فضایی اروپا، فاصله متوسط بین ستارگان در کهکشان راه شیری پنج سال نوری است که این میانگین فاصله در بین سایر کهکشان‌ها نیز متداول است. هرچند برخی ستارگان ممکن است از کهکشان‌های میزبانشان و از همسایگان ستاره‌ای خود فرار کنند.

ستارگانی که تا رسیدن به سرعت کافی شتاب می‌گیرند، از کشش گرانشی کهکشانشان رها می‌شوند؛ سازوکاری که برای چنین چیزی در کهکشان راه شیری وجود دارد، از طریق سیاهچاله غول‌پیکر در قلب کهکشان ما رخ می‌دهد. سیاهچاله مرکز راه شیری غول کیهانی به نام «کمان ای*» است که حدود چهار میلیون برابر خورشید جرم دارد.

دانشمندان می‌گویند اگر ستاره‌ای از نزدیکی این سیاهچاله عبور کند، بلعیده نمی‌شود، بلکه مانند تیری که از چله رها شده باشد، به‌شدت شتاب می‌گیرد. ستاره‌هایی که با این روش‌ها شتاب می‌گیرند، به‌آرامی کهکشان را ترک خواهند کرد. آن‌ها پس از خروج از کهکشان ممکن است در فضای خالی بین کهکشان‌ها که چه بسا میلیون‌ها سال نوری امتداد داشته باشد، تک‌وتن‌ها به حرکتشان ادامه دهند.