رز طائف؛ گونه‌ای محلی از گل محمدی ایران که عربستان آن را به ثبت جهانی رساند!
رز طائف عربستان در یونسکو ثبت شد، اما گل محمدی ایران در آن نیست. این مقاله از راز بقا به سنت‌ها، مراسم محلی، فرآوری گلاب و نقش فرهنگی و اقتصادی رز طائف و تفاوت آن با گل محمدی ایران می‌پردازد.
راز بقا: در روزهای اخیر، خبری در شبکه‌های اجتماعی و برخی رسانه‌ها منتشر شد که ادعا می‌کرد عربستان سعودی گل ملی ایران، یعنی گل محمدی، را به نام خود ثبت کرده است. این خبر باعث شد بسیاری از علاقه‌مندان به میراث فرهنگی و گیاهان معطر سردرگم شوند و بخواهند بدانند واقعاً چه اتفاقی افتاده است.
به گزارش راز بقا، بررسی منابع رسمی و خارجی، از جمله وب‌سایت یونسکو، نشان می‌دهد که ماجرا کمی پیچیده‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد و نیاز به توضیح دقیق دارد.
ثبت یونسکو برای رز طائف
بر اساس اطلاعات رسمی یونسکو، عربستان سعودی در سال ۲۰۲۴ در جلسه ۱۹.COM سنت‌های مرتبط با رز طائف (Taif roses) را در لیست نماینده میراث فرهنگی ناملموس بشری ثبت کرده است. نام پرونده رسمی این ثبت «Cultural practices related to Taif roses» و شماره آن ۰۲۰۸۹ است. ثبت یونسکو شامل سنت‌ها و مراسم محلی مرتبط با رز طائف است و تأکید آن روی فرهنگ، هویت محلی، و مهارت‌های سنتی مردم منطقه طائف می‌باشد.
این سنت‌ها شامل مراحل مختلفی است که از کاشت و مراقبت از بوته‌ها شروع می‌شود، سپس برداشت گل‌ها در صبح زود، انتقال آنها به بازار یا خانه برای فرآوری و تقطیر، تولید گلاب و روغن معطر، استفاده از محصولات رز در صنایع زیبایی، دارو‌های سنتی و غذا‌های محلی ادامه دارد. علاوه بر این، رسوم محلی مانند پاشیدن گل یا گلبرگ تازه جلوی مهمانان و هدیه دادن رز و گلاب به خانواده و دوستان، بخشی از این سنت‌هاست.
به گزارش راز بقا یکی دیگر از جنبه‌های مهم، انتقال دانش سنتی از نسلی به نسل دیگر است. کودکان و نوجوانان در فرآیند کاشت، برداشت، فرآوری و آماده‌سازی محصولات رز شرکت می‌کنند و تجربه عملی کسب می‌کنند. سازمان‌ها و تعاونی‌های محلی نیز دوره‌های آموزشی برگزار می‌کنند تا این مهارت‌ها حفظ و منتقل شوند. ثبت سنت‌های رز طائف در یونسکو به این معناست که این سنت‌ها دارای اهمیت فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی بالایی هستند و باید حفاظت شوند.
شباهت‌ها و تفاوت‌ها با گل محمدی ایران
یکی از نکات گیج‌کننده برای عموم مردم این است که آیا رز طائف همان گل محمدی ایران است یا خیر. پاسخ دقیق این است که رز طائف یک فرم یا واریته محلی از گل محمدی (Rosa × damascena) است.
شباهت‌ها
هر دو رز طائف و گل محمدی ایران از خانواده رز هستند و برای تولید گلاب، روغن معطر و محصولات جانبی مشابه استفاده می‌شوند. برداشت گل در هر دو سنت در صبح زود انجام می‌شود تا عطر گل حفظ شود. همچنین مهارت‌های کاشت، هرس، برداشت و تقطیر در هر دو کشور به صورت نسل به نسل منتقل می‌شود.
تفاوت‌ها
تفاوت اصلی در محل رشد و ویژگی‌های محیطی است. به گزارش راز بقا رز طائف در منطقه طائف عربستان و در ارتفاعات کوهستانی با آب و هوای نیمه‌خشک پرورش می‌یابد که عطری قوی و تعداد گلبرگ بیشتری دارد. گل محمدی ایران در مناطقی مانند کاشان، فارس و کرمان کشت می‌شود و ویژگی‌های عطر و رنگ گل بسته به ژنوتیپ و شرایط اقلیمی متفاوت است. همچنین، سنت‌ها و مراسم مرتبط با رز طائف کاملاً محلی هستند و شامل آداب خاص اجتماعی و مذهبی عربستان می‌شوند که با گلاب‌گیری و جشن‌های ایرانی متفاوت است.
به بیان ساده، رز طائف و گل محمدی ایران اساساً از یک گونه هستند ولی هرکدام ویژگی‌ها و سنت‌های محلی خود را دارند. ثبت عربستان تنها سنت‌ها و فرآیند‌های محلی طائف را پوشش می‌دهد و به معنای مالکیت یا ثبت گل محمدی ایران نیست.
برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:
کشت گل محمدی در داراب؛ روایت واقعی از یک کشاورزی کم‌مصرف و پر درآمد که مردم روستا را ثروتمند کرد
سوسن چلچراغ؛ کمیابترین گل دنیا که تنها در روستای داماش گیلان می‌روید
فرآیند‌های سنتی رز طائف
جزئیات فرآیند‌های رز طائف به شرح زیر است:
کاشت و مراقبت: از دسامبر تا فوریه، کشاورزان زمین‌ها را کوددهی و آبیاری می‌کنند، بوته‌ها را هرس می‌کنند و قلمه‌های جدید می‌کارند.
برداشت: برداشت گل‌ها در صبح زود انجام می‌شود و بین ۳۵ تا ۴۵ روز ادامه دارد. خانواده‌ها و دوستان کشاورزان در این فعالیت مشارکت دارند.
فرآوری: گل‌ها به خانه‌ها یا بازار منتقل شده و برای تولید گلاب و روغن معطر فرآوری می‌شوند.
استفاده اجتماعی و فرهنگی: گلاب و روغن در محصولات زیبایی، دارو‌های سنتی و غذا‌های محلی استفاده می‌شود و هدیه دادن رز و گلاب به مهمانان و خانواده‌ها از رسوم محلی است.
انتقال دانش: کودکان در فرآیند کاشت، برداشت و فرآوری مشارکت دارند و دانش سنتی در خانواده‌ها منتقل می‌شود.
این سنت‌ها نه تنها هویت فرهنگی و اجتماعی مردم طائف را تقویت می‌کنند، بلکه منبع مهمی برای درآمد خانوار‌ها نیز هستند.
سوءتفاهم‌ها درباره مالکیت گل محمدی
به دلیل شباهت ژنتیکی رز طائف با گل محمدی ایران، برخی رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی برداشت نادرستی داشتند و اعلام کردند عربستان «گل ملی ایران را ثبت کرده است». اما بررسی‌های دقیق نشان می‌دهد که:
ثبت یونسکو فقط شامل سنت‌ها و مراسم محلی عربستان است.
هیچ ثبت رسمی یا مالکیتی برای گل محمدی ایران به عربستان واگذار نشده است.
شباهت‌های گیاهی وجود دارد، اما ثبت سنت‌ها به محیط، جامعه و آداب محلی عربستان مرتبط است.
به گزارش راز بقا رز طائف عربستان و گل محمدی ایران، هر دو عضو خانواده Rosa × damascena هستند، اما تفاوت‌های محیطی، فرهنگی و سنتی دارند. ثبت سنت‌های رز طائف در یونسکو به معنای مالکیت عربستان بر گل محمدی ایران نیست و صرفاً میراث فرهنگی ناملموس منطقه طائف را شامل می‌شود. این ثبت جهانی، اهمیت سنت‌های محلی، انسجام اجتماعی و نقش اقتصادی رز طائف را تایید می‌کند و نشان می‌دهد که حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس، فراتر از مرز‌های ملی، ارزش جهانی دارد.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
کهورک یا جغجغه؛ گیاه کهنسال و بومی ایران که تاثیری جادویی در درمان کبد و افزایش وزن گاوها و گوسفندها دارد!
رُز ایرانی؛ گلی با برگ‌های زرد و ساده که در ایران و افغانستان رشد می‌کند و نقطه‌ای شبیه «چشم» وسط آن قرار دارد
«رز سیاه»؛ کمیابترین و زیباترین گل رز جهان که فقط در یک شهر مرزی ترکیه می‌روید
گل مرغ بهشتی؛ زیباترین گل دنیا که شبیه به یک پرنده است و میتوان آن را در خانه پرورش داد
افسنطین؛ گیاهی اسرارآمیز که نوشیدنی الکلی معروف از آن تولید می‌شود و قدیمی‌ترین گیاه دارویی جهان است
مورتلخ؛ گیاه معروف هرمزگان که بیماریهای پوستی و نفخ معده را درمان می‌کند
گل صدتومانی؛ گلی معروف به «پادشاه گل‌ها» که ۱۰۰ سال عمر می‌کند و تنها در مریوان به صورت طبیعی وجود دارد
«رُز ژولِیت»؛ گرانترین گل آپارتمانی که ۹۵۰ میلیارد تومان قیمت دارد!
کبر یا لگجی؛ طلای سبز جنوب ایران که درد مفاصل و اگزما را درمان می‌کند و ترشی آن بسیار محبوب است
گل مغربی؛ درمان معجزهآسای جوش و اگزما با قدیمی‌ترین گیاه دارویی جهان!
گیاه هُماوَر یا گوش خر؛ موجزه طبیعت برای ترمیم زخم و کبودی!
گل کادوپول؛ گل سریلانکایی معروف به «ملکه شب» که فقط چند ساعت شکوفاست و قیمت ندارد
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان