راز علاقه انسان به طلا و جواهر کشف شد!

راز بقا: انسان تنها گونه جانوری است که از جواهرات برای آراستن خود استفاده می‌کند. تلاش برای نشان دادن قدرت و جذابیت در دیگر گونه‌های جانوری نیز مشاهده می‌شود، اما انسان فراتر از دیگر جانوران عمل می‎کند.

استفاده انسان از جواهرات به ماقبل تاریخ بازمی‌گردد. یافته‌های باستان‌شناسی در غار بلومبوس واقع در آفریقای جنوبی گویای آن است که انسان از ۷۵ هزار سال پیش از پوسته حلزون دریایی برای تزئین خود بهره می‌برده است. در کنیا جواهراتی از پوست شترمرغ متعلق به ۴۰ هزارسال پیش یافت شد. مردمان روسیه نیز در همان زمان از سنگ دستنبد و انگشتر تولید می‌کردند.

انسان در مراحل بعدی از انواع استخوان حیوانات، دندان‌ها، میوه‌ها و سنگ‌ها برای ساخت جواهرات استفاده کرد. با کشف آتش و فلزات انسان آموخت تا با فرم دادن به انواع فلز از آن‌ها برای خود جواهر تولید کند. اولین جواهرات کشف شده که به دست انسان از فلز مس تولید شده متعلق به هفت هزارسال پیش است.

نمونه‌ای از جواهرات قدیمی که با استفاده از سنگ، دندان، پوسته حلزون تولید شده‌اند

مصریان باستان که بین سه تا پنج هزارسال پیش حکومت می‎کردند علاقه بسیاری به تجملگرایی داشتند. استفاده از جواهرات در مصر باستان نه تنها برای زیبایی بلکه برای مقاصد سیاسی و مذهبی بود. طلا، نقره، کریستال‌های رنگ شده، سنگ‌های یمتی و نیمه قیمتی، از جمله وسایلی بود که در ساخت جواهرات در مصر باستان مورد استفاده قرار می‌گرفت.

بسیاری از تمدن‌های قدیمی، چون فینیقی، یونان باستان، ایران باستان، بین‌النحرین و رم باستان نه تنها تولید و مصرف کننده جواهرات بودند بلکه اسناد تاریخی حاکی از آن است که جواهرات میان این تمدن‌ها جابجا و حتی تجارت می‌شده است.

نمونه‌هایی از جواهرات متعلق به اعصار گذشته که در موزه‌های معتبر نگهداری می‌شوند

نیاز‌های روانی

شاید مهمترین دلیل استفاده از جواهرات در انسان ارضاء نیاز‌های روانی اوست. جواهرت به انسان حس زیبایی و اعتماد به نفس می‌دهد. آراستگی برای فرد احترام آورده و نهایتا سبب بهبود عزت نفس او می‌شوند.

سطح نیاز‌های انسانی با یکدیگر متفاوت است و از ابتدایی‌ترین نیاز مانند خوردن و آشامیدن تا نیاز‌های متعالی، چون اخلاقیت و نوآوری را شامل می‌شوند. آبراهام مازلو روانشناس آمریکایی نیاز‌های انسان را به صورت یک هرم تعریف کرد که در آن نیاز‌های اساسی که با حیات انسانی در ارتباطند در کف هرم و نیاز‌های مربوط به اخلاقیات و شکوفایی روانی و اخلاقی در راس آن قرار دارند.

نیاز به آراستگی همراه با نیاز به خلاقیت که در تولید، انتخاب و مصرف جواهرات نقش دارند در بالاترین قسمت هرم واقع شده‌اند. 

همسریابی

تمامی جانواران برای جفت‌یابی و ادامه بقاء خود با نشان دادن زیبایی و قدرت، سعی در جذب جنس مخالف دارند. انسان نیز به عنوان یک جانور از این قاعده مستثنی نیست. نیاز به همسریابی و برقراری رابطه جنسی می‌تواند در قسمت‌های پایین‌تر هرم مازلو جز نیاز‌های اجتماعی و همینطور جسمانی قرار گیرد. این رفتار انسان می‌تواند استفاده از جواهرات را از زمان پیدایش انسان‌های نخستین توضیح دهد.

نمایش جایگاه اجتماعی، اقتصادی و مذهبی

جواهرات در دوران باستان بجز زیبایی نشانگر طبقه اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، نوع باور‌های مذهبی و جایگاه خانوادگی بودند. این کارکرد جواهرات تاکنون نیز ادامه یافته است. در جوامعی که جدایی طبقاتی میان اقشار جامعه اهمیت داشت استفاده از جواهرات به این امر کمک می‌کرد. به عنوان مثال در بسیاری از جوامع گذشته کنیزان و بردگان از جواهرات استفاده نمی‌کردند تا تفاوت آنان با صاحبانشان مشخص شود.

جواهرات فراتر از جنسیت

در طی ۲۰۰ سال گذشته استفاده از جواهرات در میان مردان کاهش چمشمگیری یافته است. تغییر سبک زندگی در این دوره از تاریخ سبب شده که مردان کمتر از جواهرات استفاده کنند و مصرف کننده عمده آن زنان باشند. در زمان‌های پیش‌تر استفاده از جواهرات با جنسیت ارتباطی نداشت. گرچه نوع مواد مصرفی برای تولید جواهرات و نحوه تزئین آن برای زنان و مردان متفاوت بود، اما هر دو جنس از آن برای آراستن خود بهره می‌بردند.

با این حال به نظر می‌رسد با ورود به هزاره سوم و تغییرات عمده در صنعت مد و فشن، مردان نیز مانند قرون گذشته به استفاده از جواهرات روی آورده‌اند و مرز‌های جنسیتی برای استفاده از آن را شکسته‌اند.