چرا دندان‌های این ماهی شبیه انسان است؟!

راز بقا: ماهی کله گوسفندی برای ماهیگیران و زیست شناسان دریایی مایه کنجکاوی است. این گونه منحصر به فرد، که در امتداد سواحل اقیانوس اطلس در آمریکای شمالی یافت می‌شود، مدت هاست که به دلیل ساختار دندانی عجیبش که شبیه به انسان است، مورد توجه قرار گرفته است.

به گزارش راز بقا، بررسی دلایل پشت دندان‌های انسان‌مانند ماهی کله گوسفندی یک فرصت مطالعاتی است تا به سازگاری‌های تکاملی و ترجیحات غذایی این موجود پرداخت. 

ماهی کله گوسفندی چه شکلی است؟

ماهی کله گوسفندی (Archosargus probatocephalus) در میان گونه‌های دیگر ماهی‌ها متمایز است، نه تنها به دلیل ساختار دندانی عجیبش، بلکه همچنین به این دلیل که بدنش با نوار‌های سیاه عمودی تزئین شده که به شدت با پهلوی نقره‌ای آن دارای کنتراست است. به همین دلیل است که گاهی اوقات از آن به عنوان ماهی محکوم یا زندانی نیز یاد می‌شود.

باله‌های دمی و سینه‌ای آن‌ها برای زندگی در صخره‌ها و بستر‌های صخره‌ای طراحی شده‌اند، در حالی که باله‌های مقعدی کوچک‌تر آن‌ها نقش مهمی در حفظ ثبات بازی می‌کنند. این باله‌ها به ماهی کله گوسفندی اجازه می‌دهد تا در مناظر زیر آب با دقت مانور بدهد.

نام «کله گوسفندی» از کجا آمده است؟

این نام منحصر به فرد از بارزترین ویژگی این ماهی گرفته شده است: دندان‌های انسان مانند آن، که از نظر شکل و چینش بسیار شبیه به گوسفندهاست. شباهت بصری بین دندان‌های آسیاب گوسفند و دندان‌های این نوع ماهی عجیب است و طولی نکشید که ماهیگیران اولیه و ساکنان ساحلی این ارتباط را مشاهده کردند و اصطلاح «کله گوسفندی» را برای این گونه ابداع کردند.

چرا ماهی کله گوسفندی دندان‌هایی شبیه انسان دارد؟

دندان‌های «انسان‌مانند» ماهی کله گوسفندی نتیجه فشار تکاملی برای بهره برداری از یک جایگاه خاص در اکوسیستم آن است. این دندان‌ها به این ماهی اجازه می‌دهد حیوانات پوسته‌دار مانند سخت‌پوستان، نرم تنان و دوکپه‌ای‌ها را خرد و آسیاب کند چرا که این موجودات بخش عمده‌ای از رژیم غذایی آن را تشکیل می‌دهند.

این استراتژی تغذیه‌ای منجر به رشد دندان‌های آسیاب می‌شود که البته شباهت عجیبی به دندان‌های انسان دارند که در فک بالایی قرار دارند. دندان‌های جلویی یا دندان‌های ثنایایی به ماهی کله گوسفندی اجازه می‌دهند تا بچیند و بکشد، در حالی که دندان‌های آسیاب عقب نیروی لازم را برای شکستن پوسته‌ها اعمال می‌کنند تا به محتویات مغذی داخل آن برسند. ماهی‌های کله گوسفندی علاوه بر ماهی‌های کوچک، به خوردن گاه به گاه مواد گیاهی نیز معروف هستند.

ماهی کله گوسفندی کجا زندگی می‌کند؟

ماهی کله گوسفندی عمدتاً در آب‌های ساحلی غرب اقیانوس اطلس، از نوا اسکوشیا (یا اسکاتلند نو) تا برزیل، در خلیج مکزیک و در امتداد سواحل جنوب شرقی ایالات متحده زندگی می‌کند.

در بیشتر موارد، آن‌ها در ماه‌های زمستان برای گرم شدن به جنوب می‌روند و در اوایل بهار برای فصل تخم ریزی به سمت شمال می‌روند. در این مکان‌ها، معمولاً در اطراف اسکله‌ها و سواحل سنگی و همچنین در ریشه‌های حرا و مصب‌هایی که آب‌های شور غالب هستند، یافت می‌شوند.

این ماهی‌های همه کاره به طور قابل توجهی با سطوح مختلف شوری سازگار می‌شوند، به این معنی که آن‌ها در هر دو زیستگاه آب شور و آب شیرین رشد می‌کنند. نکته کلیدی برای بقای آن‌ها، فراوانی طعمه‌های سختی است که در این نواحی یافت می‌شود، که کاملاً با ساختار دندانی منحصربه‌فرد آن‌ها مطابقت دارد.

ماهی‌های کله گوسفندی از ساختار‌هایی مانند تخت‌های صدف، انباشته‌های سنگ، صخره‌ها و حتی محیط‌های ساخته‌شده توسط انسان برای حمایت از عادات تغذیه‌ای خود استفاده می‌کنند و با نوار‌های متمایز خود با محیط اطراف خود ترکیب می‌شوند.

این زیستگاه‌ها نه تنها منابع غذایی فراوانی را فراهم می‌کنند، بلکه از آن‌ها در برابر شکارچیان نیز محافظت می‌کنند، و این فضا‌ها به زندگی ایده آل برای این نوع ماهی تبدیل می‌شوند.

آیا ماهی کله گوسفندی در خطر انقراض است؟

در حال حاضر، ماهی‌های کله گوسفندی به دلیل جمعیت پایدار در زیستگاه‌های بومی خود، جزو گونه‌های در معرض خطر انقراض نیستند. این ماهی‌ها به لطف توزیع گسترده آن‌ها در امتداد سواحل اقیانوس اطلس و طبیعت سازگار آنها، علیرغم چالش‌های زیست محیطی، حضور انعطاف پذیر خود را حفظ کرده اند. رژیم غذایی متنوع و توانایی آن‌ها برای رشد در آب‌های ساحلی و نزدیک ساحل نیز به کاهش تأثیر از دست دادن زیستگاه و آلودگی کمک می‌کند.

اقدامات نظارتی و شیوه‌های ماهیگیری مسئولانه در حفظ جمعیت ماهی‌های کله‌گوسفندی مؤثر بوده است. مقررات ماهیگیری، از جمله محدودیت اندازه و محدودیت کیسه، تضمین می‌کند که آن‌ها به طور پایدار برداشت می‌شوند و از صید بی رویه در این شرایط جلوگیری می‌شود.

با این حال، نظارت بر تعداد آن‌ها و حفظ سلامت اکوسیستم آن‌ها ضروری است، زیرا تغییر شرایط اقیانوس‌ها و فعالیت‌های انسانی می‌تواند به سرعت تعادل پایدار را تغییر دهد.