گوسفند «شال» قزوین؛ آیا این دوقلو زای غول‌پیکر بهترین نژاد گوسفند در جهان است؟

راز بقا: در ایران نژاد‌های بسیاری از گوسفندان رشد می‌کنند و پرورش می‌یابند و تنوع خوبی در این راستا وجود دارد. در واقع ایران در کنار کشور‌هایی مانند افغانستان، پاکستان، چین، روسیه و استرالیا از جمله کشور‌هایی است که تنوع نژادی خوبی در حوزه گوسفندان دارد.

به گزارش راز بقا، گوسفندان معمولا در چهار دسته بزرگ طبقه‌بندی می‌شوند: گوشتی، شیری، پوستی و پشمی. هر کدام از نژاد‌های ایرانی در یکی از این طبقه‌بندی‌ها جای می‌گیرند اما برخی از نژاد‌ها وجود دارند که در دو یا حتی سه بخش نیز عملکرد خوبی از خود به جای می‌گذارند. 

گوسفند شال قزوین؛ مرغوب‌ترین نژاد گوشتی ایران 

در بین بسیاری از نژا‌های گوسفند در ایران گوسفند شال قزوین به عنوان یکی از مرغوب‌ترین نژادهای ایرانی محسوب می‌شود و دلیل نامگذاری آن نیز محل زندگی آن است. این گوسفند بومی استان قزوین و منطقه بویین زهرا و شهر شال است. این گوسفند سنگین دمبه ایران که یکی از بهترین نژاد‌ها در بحصث اقتصاد دامپروری محسوب می‌شود اگرچه در نگاه ابتدایی در دسته گوسفندان گوشتی قرار می‌گیرد، اما برخی بر این عقیده هستند که این نژاد از معدود گوسفندانی است که در دو دسته گوشتی – شیری قرار می‌گیرد. به دلیل همین ویژگی محبوب است که این نژاد هم به لحاظ قیمتی و هم به لحاظ اقتصادی بسیار محبوب و گران‌قیمت است. برخی بر این عقیده هستند که با توجه به ویژگی منمحصر به فرد و ترکیبی این گوسفند می‌توان از آن به عنوان بهترین نژاد گوسفند جهان (با ترکیب ویژگی‌های مختلف) یاد کرد. 

ویژگی‌های منحصر به فرد شال قزوینی 

علاوه بر گوشتی بودن و وزن بالای این نژاد، سرعت رشد و شیردهی مطلوب نیز از مزیت‌های این نوع گوسفند ایرانی است. نسبت وزن لاشه سرد گوسفند به وزن زنده معمولا چیزی حدود ۹۹.۴۹ درصد است که مطلوب و قابل قبول است. وزن گیری عالی و رشد سریع در کنار داشتن خصوصیات متعدد سبب شده تا شال قزوینی در کنار قزل افشار به عنوان یکی از پر طرفدار‌ترین نژاد‌ها مناطق شمال غرب ایران شناخته شود. نکته مهم دیگر درباره گوسفند شال قزوین این است که با زندگی در بسیاری از مکناطق ایران سازگار است و همین امر باعث شده که این گوسفند از محبوبیت خاصی برخوردار شود. 

متوسط وزن گیری گوسفندان شال می‌تواند در قوچ شال یا همان جنس نر گوسفند ۶۵ الی ۸۰ کیلوگرم و در میش شال یا همان جنس ماده گوسفند ۶۵ و ۷۰ کیلوگرم می‌باشد. وزن بره متولد شده در نژاد شال مرغوب خالص می‌تواند ۵ تا ۷ کیلو گرم باشد و این در حالیست که گوسفند موندری پاکستان با آن هیبت بی‌مانندش می‌تواند تنها تا ۵ کیلوگرم وزن داشته باشد. به همین دلیل است که این گوسفند می‌تواند با سایر نژاد‌های مشهور جهانی رقابت کند. 

این نژاد گوسفند در استان‌های آذربایجان غربی، کردستان و آذربایجان شرقی نیز دیده می‌شود. در آب و هوای سرد بازدهی بسیار خوبی دارد هرچند که اصلا برای رشد و پرورش در مناطق کوهستانی اصلا نژاد مناسبی نیست و خود این گوسفند بومی مناطق گرم بویین زهرای قزوین است. نکته مهم دیگری که باید درباره این گفت این است که نسبت به قزل افشار دوقلوزایی بیشتری می‌تواند داشته باشد. 

«گوسفند شال» سالانه می‌تواند تا دوبار زایش داشته باشد و مدت پرواربندی در آن‌ها کوتاه است. طبق نظر بسیاری از دامداران متبحر در صورت تغذیه صحیح و روزانه این می‌تواند پرواربندی تا حدود ۳۰۰ گرم داشته باشد. یعنی روزانه ۳۰۰ گرم به وزن خود اضافه کند. رنگ بره‌ها در هنگام تولد خاکستری مایل به سیاه است که با رشد کردن و بزرگ شدن گوسفند به خاکستری روشن تغییر می‌یابد. لکه سفیدی بر صورت دارند و از گوش‌های بزرگ آویزان بهره می‌برند. 

نکته مهم دیگر درباره گوسفند شال، میزان پشم‌دهی عالی این گوسفند است و مقایسه آن با موندری پاکستان می‌تواند دید خوبی از میزان پشم‌دهی این گوسفند به ما بدهد. این گوسفند سالانه حدود ۳ تا ۸ کیلوگرم پشم می‌دهد که البته بسته به نوع شرایط آب و هوایی و تغذیه متفاوت است. این در حالیست که میزان پشم‌دهی گوسفند موندری تنها ۲ تا ۲.۵ کیلوگرم است. این در حالیست که خود گوسفند موندری پاکستان یک نژاد پشمی است نه گوشتی. 

در نهایت باید گفت گوسفند‌های شال جثه درشتی دارند و از سر و بدن طویلی بهره می‌برند. قد میش‌های این نژاد بین ۷۲ تا ۷۵ سانتی متر و قوچ‌ها بین ۷۵ تا ۷۷ سانتی متر است. تنه میش‌های این نژاد حدود ۸۰ تا ۸۵ سانتی متر و طول تنه قوچ‌ها نیز ۹۰ تا ۱۰۵ سانتی متر می‌باشد.