مارمولک رنگین‌کمانی؛ مارمولک عجیبی به شکل رنگین‌کمان که مثل پادشاهان قاجار حرمسرا دارد!

راز بقا: مارمولک رنگین‌کمانی که با نام‌هایی از قبیل آگامای معمولی، آگامای کوهی سر قرمز یا آگامای رنگین کمانی شناخته می‌شود گونه‌ای از مارمولک‌ها از خانواده Agamidae است که در بیشتر مناطق جنوب صحرای آفریقا یافت می‌شود. بعد از قرن‌ها سردرگمی تاریخی، واگنر و همکاران با استفاده از نمونه‌ای که قبلاً از کامرون در مجموعه موزه آلکساندر کونیپ در بن توصیف شده بود، یک نئوتیپ برای این گونه تعیین کردند.

به گزارش راز بقا، نام گونه قبلاً به مجموعه‌ای از گونه‌های پارافیلتیکی اطلاق می‌شد. تجزیه و تحلیل DNA میتوکندریایی بعدی جمعیت‌های مختلف نشان می‌دهد که آن‌ها گونه‌های جداگانه‌ای هستند.

ویژگی‌های مارمولک رنگین‌کمانی

اندازه این مارمولک عجیب و غریب از ۱۳ تا ۳۰ سانتی متر در طول کل متغیر است. نر‌ها معمولاً ۷.۵ تا ۱۲ سانتی متر بلندتر از طول متوسط ماده‌ها هستند. مارمولک آگاما را می‌توان با داشتن قسمت زیرین سفید، اندام‌های پشت قهوه‌ای و دمی با نوار روشن در وسط شناسایی کرد. نوار روی دم معمولاً دارای حدود شش تا هفت لکه تیره در امتداد خود است. ماده‌ها، بزرگسالان و نر‌های تحت سلطه و نر‌ها زیردست دارای سر سبز زیتونی هستند، در حالی که نر غالب دارای بدن آبی و دم زرد است.

زیستگاه آگامای رنگین‌کمانی

آگامای رنگین‌کمانی در کشور‌هایی مانند بنین، بورکینافاسو، کامرون، کیپ ورد، چاد، گینه استوایی، گابن، گامبیا، غنا، گینه، گینه بیسائو، هند، ساحل عاج، کنیا، لیبریا، ماداگاسکار، مالی، موریتانی، نیجر، نیجریه، سنگال، سیرالئون، توگو، تانزانیا و اوگاندا زندگی می‌کند. با این حال، از طریق تجارت خزندگان به جنوب فلوریدا معرفی شده است، جایی که اکنون بسیار رایج شده است.

آگاما به خوبی با شرایط خشک سازگار است. این مارمولک‌ها در طول روز فعال می‌مانند، به‌جز گرم‌ترین ساعت، زمانی که حتی نقاط سایه‌دار نیز می‌توانند به ۳۸ درجه سانتی‌گراد برسند.

رژیم غذایی مارمولک رنگین‌کمانی

آگاما‌های رنگین‌کمانی در درجه اول حشره خوار هستند، اما آن‌ها به خوردن پستانداران کوچک و خزندگان و گیاهانی مانند گل ها، علف‌ها و میوه‌ها شناخته شده اند. رژیم غذایی آن‌ها عمدتاً از مورچه ها، ملخ ها، سوسک‌ها و موریانه‌ها تشکیل شده است. آن‌ها طعمه خود را با استفاده از زبان خود می‌گیرند، که نوک آن توسط غدد مخاطی پوشیده شده که مارمولک را قادر می‌سازد تا طعمه‌های کوچکتر را نگه دارد.

رفتارشناسی مارمولک رنگین‌کمانی

آگاما‌های نر سرزمینی هستند و باید با نر‌های دیگر بجنگند تا فضای خود را به دست آورند. آگاما‌ها در گروه‌های اجتماعی شامل نر غالب یا پادشاه، حدود نیمی ماده و نیمی نر‌های زیردست زندگی می‌کنند. نر‌های زیردست تنها در صورتی می‌توانند گروه خود را به دست آورند که نر پادشاه موجود را حذف کنند یا یک کلنی در خارج از قلمرو سایر آگاماهایجاد کنند.

فقط مارمولک پادشاه اجازه جفت گیری با ماده‌ها را دارد. مرکز قلمرو آگامای نر معمولاً با وجود یک جسم فیزیکی، مانند یک درخت یا تخته سنگ، که مارمولک‌ها روی آن جمع می‌شوند مشخص می‌شود. در مناطق شهری، دعوا بین نر‌ها رایج‌تر است، زیرا فضا از امتیاز بالاتری برخوردار است.

تولید مثل مارمولک رنگین‌کمانی

ماده‌ها در ۱۴ تا ۱۸ ماهگی از نظر جنسی بالغ می‌شوند، در حالی که بلوغ جنسی نر‌ها ۲ سال طول می‌کشد. آگاما تمایل به تولید مثل در طول فصول مرطوب دارد، اما می‌تواند در مناطقی که بارندگی دائمی دارند، تکثیر شود. پس از لقاح و زمانی که برای تخمگذاری آماده شد، با پوزه و پنجه‌های خود سوراخی به عمق ۵ سانتی متر در خاک مرطوب و شنی که پوشیده از علف یا سایر گیاهان است و در بیشتر ساعات روز نور خورشید را دریافت می‌کند، حفر می‌کند. پس از اتمام کار، ماده یک بسته شامل ۵ تا ۷ تخم بیضی شکل می‌گذارد که بعد از مدت ۸ تا ۱۰ هفته از تخم بیرون می‌آیند.

جنس جنین آگاما توسط دما تعیین می‌شود، بنابراین همه تخم‌های نر دمای ۲۹ درجه سانتی‌گراد را تجربه می‌کنند در حالی که تخم‌های ماده در محدوده ۲۶ تا ۲۷ درجه سانتی‌گراد قرار دارند. بعد از جوجه کشی، اندازه پوزه بچه ۳.۷ سانتی متر است و دم آن‌ها ۷.۵ سانتی متری خواهد بود.