












راز بقا: روستای ماخونیک، در شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی، یکی از عجیبترین و شناختهشدهترین روستاهای ایران است. این روستا به دلیل ویژگی منحصربهفرد مردمش، یعنی قامت کوتاه آنها، در جهان شهرت یافته است.
به گزارش راز بقا، ویژگی اصلی ماخونیک، مردمانی با قد کوتاهتر از میانگین جهانی است. تا چند دهه پیش، قد بسیاری از مردان و زنان این روستا بهطور متوسط کمتر از ۱۴۰ سانتیمتر بود. این ویژگی توجه پژوهشگران ایرانی و خارجی را جلب کرد.
تحقیقات نشان داده که کوتاهقدی مردم ماخونیک ناشی از ترکیب عوامل ژنتیکی، تغذیه ضعیف، سبک زندگی بسته و ازدواجهای فامیلی است. به گزارش راز بقا انزوای فرهنگی و جغرافیایی روستا باعث حفظ ژنهای مشابه و تقویت ویژگی قد کوتاه شده است.
کمبود پروتئین و ویتامین در رژیم غذایی نیز باعث رشد ناکامل جسمی در کودکان شده است. با بهبود امکانات و شرایط زندگی، قد نسلهای جوانتر افزایش یافته، اما کوتاهقدی همچنان ویژگی بارز فرهنگی و فیزیکی ماخونیکیها است.
مردم ماخونیک از اقوام فارسیزبان با لهجه خاص هستند که با گویشهای خراسانی تفاوت دارد. به گزارش راز بقا پیشینه تاریخی آنها به قرنها پیش بازمیگردد و گفته میشود نوادگان اقوام کهن شرق ایران هستند. انزوای جغرافیایی باعث حفظ فرهنگ، زبان و ویژگیهای ژنتیکی خاص شده است.
خانههای سنتی ماخونیک مطابق با ویژگی قد کوتاه مردم ساخته شدهاند. اغلب این خانهها کمتر از ۱٫۵ متر ارتفاع دارند و ورودی آنها بسیار کوچک است، بهطوریکه باید خم شد. مصالح طبیعی مانند سنگ، گل، چوب و خاک استفاده شده است.
خانههای ماخونیک بهطور قابلتوجهی کوچک و کمارتفاع هستند؛ بهطوریکه برخی سقفهایی با ارتفاع کمتر از ۲ متر دارند. این طراحی منحصربهفرد به دلیل قد کوتاه ساکنان اولیه روستا و شرایط اقلیمی منطقه شکل گرفته است.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
روستای «حادج»؛ روستایی عجیب که مردمانش زیر زمین زندگی میکنند و فیلم جنگ ستارگان آنجا ساخته شد
روستای جنزده مهفام؛ مکانی ترسناک در کرمان که شبها صدای جیغ و خنده از آن به گوش میرسد!
ساکنان ماخونیک عمدتاً از تبار افغانهایی هستند که حدود ۴۰۰ سال پیش به این منطقه مهاجرت کردند. در گذشته، قد متوسط مردم کمتر از ۱۴۰ سانتیمتر بود که ناشی از ازدواجهای فامیلی و تغذیه نامناسب بود. با گذر زمان و بهبود شرایط زندگی، قد متوسط ساکنان افزایش یافته است.
تا چند دهه پیش، مردم ماخونیک از ابزارها و امکانات مدرن پرهیز داشتند. تماشای تلویزیون، نوشیدن چای و دوچرخهسواری را ناپسند میدانستند. سبک زندگی ساده، سنتی و خودکفا باعث محدود شدن ارتباط فرهنگی و تقویت ویژگیهای جسمی و فرهنگی خاص شده است.
روستای ماخونیک نمونه نادری از تأثیر انزوا، تغذیه و ژنتیک بر جوامع انسانی است. به گزارش راز بقا در دنیایی که به سمت یکپارچگی فرهنگی و زیستی میرود، وجود چنین روستاهایی نشاندهنده تنوع و پیچیدگی انسانهاست.
سفر به ماخونیک فرصتی است تا فرهنگهای خاص، رازهای ژنتیکی و تاریخ پنهان ایران را از نزدیک ببینید.