












راز بقا: در جنوب ایران، جایی که دریا با خاک همپیمان میشود و زندگی مردمان با افسانهها گره خورده، آیینی قدیمی و رازآلود به نام «زار» همچنان زنده است. آیینی که نه از یاد میرود و نه رنگ کهنگی به خود میگیرد؛ چرا که در آن، درمان رنج آدمی با موسیقی، جن، و سنتی شفابخش پیوند خورده است.
به گزارش راز بقا، «زار» مراسمیست برای نجات «اهل هوا»؛ کسانی که در نقطهای از زندگی خود، با بادهای شرور دریا برخورد کردهاند.
به گزارش راز بقا و به نقل از همشهری، در باور بومیان جنوب، برخی بادها از دریا برخاسته و حامل ارواحی شیطانیاند. کسانی که به این بادها آلوده شوند، به «اهل هوا» شهرت مییابند. این افراد دچار نوعی بیماری روحی و روانی میشوند که با روشهای درمانی مرسوم بهبود نمییابد. آنها باید به نزد کسانی بروند که سالهاست با این بادها زیستهاند: بابازارها و مامازارها.
به گزارش راز بقا، زار، نامی است بر نوعی باد یا «جن»، که بر کالبد انسان چیره شده و او را بیمار میکند. این باور، در استانهایی، چون بوشهر، هرمزگان، خوزستان، و بلوچستان رایج است. مردم بر این باورند که باد زار از سمت دریاها به خشکی میوزد و ارواح خبیثهاش را با خود میآورد.
درمان زار، با مراسمی ویژه و آیینی آغاز میشود. بیمار باید نخست توسط بابازار یا مامازار پذیرفته شود. این افراد، یا تجربهی مستقیم همزیستی با باد را داشتهاند، یا این دانش را از نیاکان خود آموختهاند. به گزارش راز بقا، در مراسم زار، با نواختن طبل و خواندن آوازهایی با زبانی رمزی، فرد دچار حرکات غیرعادی میشود و به تدریج، موجود تسخیرگر از بدنش خارج میشود.
طبق گفتهی دکتر فیصل رحیمی، مردمشناس اهل بندرعباس، بیش از ۷۰ نوع باد در این آیین شناسایی شدهاند. از جمله باد نوبان، باد مشایخ، باد پری، باد لیوا، باد دیو، و باد جن. به گزارش راز بقا، هر یک از این بادها ویژگی خاص خود را دارند. در برخی نقاط مانند بندر لنگه و قشم، باد جن رایجتر است؛ در حالی که در بندرعباس، باد پری بیشتر مشاهده میشود. حتی زیارتگاهی به نام «شاه پریان» در این شهر، مأمن کسانی است که به این بادها آلوده شدهاند.
در روستای سلخ از توابع جزیره قشم، مراسم زار با نام «گازی زار» شناخته میشود. اجرای آن توسط بابازار و مامازار انجام میگیرد. با نواخته شدن طبل و سرودخوانی، فرد بیمار وارد حالت خلسهگونهای میشود. باور بومیان این است که در این حالت، ارتباط بیمار با روح یا جن برقرار میشود و در نهایت، با مهارت بابازار، جن از بدن او بیرون رانده میشود.
به گزارش راز بقا، در بلوچستان، این آیین با نام «گوات» شناخته میشود. «گواتی» کسی است که دچار باد شده و برای درمان باید به خلیفهی گواتی مراجعه کند. در این آیین، با سازهایی همچون تنبور و نغمههایی مذهبی و فولکلور، ارواح شرور از بدن بیمار بیرون میروند. این مراسم گاهی تا ۷ شبانهروز ادامه مییابد و شعرهایی که در آن خوانده میشود، اغلب در مدح خدا، پیامبر و اولیا است.
به گزارش راز بقا، حجتالاسلام امین نجفی، یکی از روحانیان سیستان و بلوچستان، به ماجرایی اشاره میکند که طی آن، دانشآموزان یک مدرسه پس از مرگ جنگیری به نام «بجنی»، دچار حالات عجیب شدند. ساکنان روستا معتقد بودند که اجنهی آزادشده از سلطهی بجنی، مدرسه را تسخیر کردهاند. در نهایت، این دانشآموزان با بردن به کوه خواجه و اجرای مراسم جنگیری، درمان شدند.