گندم دوروم کرمانشاه؛ گندم بومی ایران مخصوص تهیه ماکارونی باکیفیت جهانی که صادرات آن چند برابر گندم عادی ارزش دارد

راز بقا: وقتی اسم گندم می‌آید بیشتر مردم فقط به نان فکر می‌کنند؛ نانی که بخش جدایی‌ناپذیر سفرهٔ ایرانی است. اما گندم فقط برای نان نیست. نوعی از گندم به نام «گندم دوروم» (نام علمی: Triticum turgidum subsp durum) وجود دارد که به آن گندم ماکارونی هم می‌گویند. این گندم با گندم نان فرق‌های زیادی دارد و به‌ویژه برای تولید پاستا و ماکارونی استفاده می‌شود. در ایران، استان کرمانشاه به‌دلیل شرایط آب‌وهوایی و خاک حاصل‌خیز، به یکی از قطب‌های اصلی تولید این گندم تبدیل شده و آیندهٔ روشنی برای کشاورزان منطقه رقم زده است.

گندم دوروم چیست؟

به گزارش راز بقا، گندم دوروم نوعی گندم سخت با رنگ زرد طلایی است که دانه‌های آن محکم‌تر و براق‌تر از گندم معمولی هستند. آرد حاصل از آن به نام «سمولینا» شناخته می‌شود؛ آردی که زبرتر از آرد نان است و خمیر حاصل از آن قوام بیشتری دارد. همین ویژگی باعث می‌شود رشته‌های ماکارونی هنگام پخت وا نروند و کیفیت خود را حفظ کنند. به همین دلیل در سراسر دنیا، پایهٔ اصلی صنعت ماکارونی همین نوع گندم است.

شرایط کشت گندم دوروم در کرمانشاه

استان کرمانشاه با داشتن اقلیم متنوع، خاک حاصل‌خیز و بارندگی نسبتاً مناسب، محیطی ایده‌آل برای کشت گندم دوروم به‌شمار می‌آید. به‌ویژه شهرستان‌هایی مانند سرپل ذهاب، قصر شیرین و دالاهو سال‌هاست که زمین‌های وسیعی را به این محصول اختصاص داده‌اند.

به گزارش راز بقا کشت دوروم هم به‌صورت آبی و هم دیم انجام می‌شود، اما در مناطق کم‌آب غرب استان، کشت دیم رایج‌تر است. مقاومت این گندم به خشکی و شرایط نیمه‌خشک باعث شده کشاورزان بتوانند با آب کمتر محصولی با ارزش بالاتر به دست آورند.

تفاوت گندم دوروم با گندم معمولی

خیلی‌ها می‌پرسند فرق این گندم با گندم نان چیست؟ تفاوت‌ها کم نیستند و دانستن آنها به کشاورزان کمک می‌کند انتخاب بهتری داشته باشند:

ظاهر و رنگ دانه

گندم دوروم دانه‌هایی زرد و براق دارد، در حالی که گندم معمولی اغلب رنگ روشن‌تر یا مایل به سفید دارد. همین رنگ زرد باعث جذابیت بیشتر آرد سمولینا و ماکارونی حاصل از آن می‌شود.

سختی دانه

دانه‌های دوروم سخت‌تر هستند. آرد به‌دست‌آمده از آن زبر و دانه‌درشت است، در حالی که آرد گندم معمولی نرم‌تر و پودری‌تر است.

گلوتن و پروتئین

گندم دوروم مقدار بیشتری پروتئین و گلوتن دارد. این ویژگی باعث می‌شود خمیر ماکارونی سفت‌تر و کشسان‌تر باشد و در آب جوش وا نرود. اما گندم معمولی بیشتر برای نان مناسب است، چون نان به خمیر نرم و پف‌دار نیاز دارد.

کاربرد نهایی

گندم دوروم تقریباً فقط برای تولید پاستا، ماکارونی و رشته‌های خشک استفاده می‌شود. گندم معمولی عمدتاً برای نان، شیرینی و کیک مصرف دارد.

مقاومت به شرایط اقلیمی

برخی ارقام دوروم مقاومت خوبی به خشکی و سرما دارند و در زمین‌های دیم نتیجهٔ مطلوبی می‌دهند. این در حالی است که گندم معمولی اغلب نیازمند مدیریت دقیق‌تر آبیاری است.

مزیت‌های اقتصادی برای کشاورزان کرمانشاه

یک. قیمت بالاتر نسبت به گندم نان

به دلیل کاربرد صنعتی و تقاضای بالا از سوی کارخانه‌های ماکارونی، دوروم معمولاً با قیمت بیشتری خریداری می‌شود. همین اختلاف قیمت می‌تواند سود نهایی کشاورز را چند برابر کند.

دو. بازار تضمینی

بسیاری از کارخانه‌های ماکارونی به‌دنبال خرید مستقیم گندم دوروم هستند و حاضرند قرارداد‌های بلندمدت با کشاورزان ببندند. این یعنی فروش محصول تقریباً تضمین شده است.

صرفه‌جویی در مصرف آب

در شرایطی که کم‌آبی یک مشکل جدی است، دوروم به دلیل مقاومت نسبی به خشکی، انتخاب خوبی برای مناطق دیم‌کار استان محسوب می‌شود.

ایجاد ارزش افزوده

اگر در کنار کشت، صنایع تبدیلی مثل آسیاب‌های سمولینا یا واحد‌های بسته‌بندی محلی راه‌اندازی شود، کشاورزان می‌توانند سهم بیشتری از سود زنجیرهٔ غذایی را به دست آورند.

چالش‌های کشت گندم دوروم

دسترسی محدود به بذر اصلاح‌شده

هنوز همهٔ کشاورزان به بذر‌های پرمحصول و مقاوم دسترسی ندارند و گاهی مجبورند از ارقام سنتی استفاده کنند.

نبود آموزش کافی

بسیاری از کشاورزان تفاوت مدیریت زراعی دوروم با گندم معمولی را نمی‌دانند. برای مثال تغذیهٔ گیاه و زمان برداشت نقش مهمی در کیفیت دانه دارد.

ضعف در زنجیره تأمین

پس از برداشت، اگر سیستم حمل‌ونقل و انبارداری مناسب وجود نداشته باشد، کیفیت محصول کاهش پیدا می‌کند.

نوسانات بازار

با اینکه بازار ماکارونی رو به رشد است، اما گاهی نوسانات قیمت می‌تواند سود کشاورز را تحت تأثیر قرار دهد.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

گندم زرینه؛ گندم طلایی مقاوم به خشکی و سرما در ایران که سود اقتصادی بالایی برای کشاورزان دارد

سورگوم یا ذرت خوشه‌ای؛ غله‌ای تابستانی در خوزستان که جای ذرت را گرفته، آب کم مصرف می‌کند و کاشت آن سود زیادی دارد

ترتیکاله؛ غله مقاوم و کم‌آب استان فارس که بهترین جایگزین گندم و ذرت است، آب کم می‌خواهد و سود بسیار بالایی دارد

آینده گندم دوروم در ایران

به گزارش راز بقا مصرف ماکارونی در ایران رو به افزایش است و حتی در صادرات هم جای کار زیادی دارد. صنایع غذایی داخلی سالانه صد‌ها هزار تن گندم دوروم نیاز دارند که هنوز بخش زیادی از آن وارد می‌شود؛ بنابراین اگر کشاورزان کرمانشاه و سایر استان‌های غربی تولید را گسترش دهند، می‌توان نیاز داخل را تأمین و حتی بازار صادراتی ایجاد کرد.

از طرف دیگر، دولت و بخش خصوصی می‌توانند با ایجاد طرح‌های کشت قراردادی و حمایت از صنایع تبدیلی، هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده را منتفع کنند. این روند می‌تواند کشاورزان غرب کشور را به بازیگران اصلی صنعت ماکارونی ایران تبدیل کند.

گندم دوروم کرمانشاه یک محصول استراتژیک و ارزشمند است که هم با اقلیم منطقه سازگار است و هم بازار پرتقاضا دارد. به گزارش راز بقا تفاوت آن با گندم معمولی در سختی دانه، میزان پروتئین، رنگ و کاربرد نهایی باعث شده برای صنعت ماکارونی حیاتی باشد. کشاورزان با انتخاب این محصول می‌توانند سود بیشتری به دست آورند، آب کمتری مصرف کنند و آینده‌ای مطمئن‌تر برای تولیدشان رقم بزنند.

گندم دوروم نه تنها یک دانهٔ طلایی برای صنعت غذاست، بلکه فرصتی بزرگ برای کشاورزی پایدار و پرمنفعت در غرب کشور محسوب می‌شود.