(تصاویر) زلزله در دنیای باستان‌شناسی؛ اهرام مصر زیر سوال رفت

راز بقا: در گوشه‌ای کوهستانی در اندونزی تپه‌ای با تراس‌های سنگی قرار دارد که مردم از سراسر کشور برای برگزاری مراسم اسلامی و هندو به آنجا می‌آیند. برخی می‌گویند این سایت دارای حال و هوای عرفانی است یا حتی ممکن است گنجی مدفون را در خود جای داده باشد. 

به گزارش راز بقا، سایت نیمه حفاری شده گونوگ پادانگ (Gunung Padang)، مکانی آرامش‌بخش برای گذراندن یک بعدازظهر است و البته در مرکز یک بحث بسیار جنجال‌برانگیز نیز قرار دارد.

باستان شناسان می‌گویند که این تپه یک آتشفشان خاموش است و سرامیک‌هایی که تاکنون در آنجا به دست آمده نشان می‌دهد که انسان‌ها برای چند صد سال یا بیشتر از این مکان استفاده کرده‌اند. اما برخی از اندونزیایی‌ها، از جمله یک زلزله‌شناس و حتی رئیس‌جمهوری که در سال ۲۰۱۴ سمت خود را واگذار کرد، معتقدند که این مکان احتمالا خیلی قبل‌تر توسط یک تمدن باستانی که هنوز کشف نشده ساخته شده است. روایت آن‌ها برای بیش از یک دهه در داخل کشور گسترش یافته، اما در خارج از اندونزی زیاد نه دست کم تا همین اواخر.

در سال ۲۰۲۲، شبکه نتفلیکس در یک مجموعه مستند به نام «آخرالزمان باستان» بر اساس تحقیقات یک زمین‌شناس، اپیزودی درباره گانونگ پادانگ ساخت و در ماه اکتبر، همین زمین شناس مقاله‌ای را در یک مجله علمی بین المللی منتشر کرد که به اختلافات بین المللی بر سر مسائل علم، اخلاق و تاریخ باستان دامن زد.

 ۹ راز عجیب درباره اهرام مصر؛ چه کسانی آنها را ساختند و قله طلایی اهرام چه شد؟ 

باستان‌شناسان می‌گویند بحث‌برانگیزترین نتیجه این مطالعه این است که «گونوگ پادانگ» ممکن است «قدیمی‌ترین هرم جهان» باشد، زیرا به نظر می‌رسد عمیق‌ترین لایه آن حدود ۲۷۰۰۰ سال پیش توسط انسان «حجاری» شده باشد.

این ایده چالش‌برانگیز است، زیرا بر اساس شواهد فیزیکی تهیه نشده است. آن‌ها می‌گویند اندونزی سابقه‌ای در ساخت اهرام نداشته و انسان‌ها در دوران پارینه سنگی که بیش از ۱۰۰۰۰ سال پیش به پایان رسید، نمی‌توانستند اهرام بسازند (اهرام جیزه در مصر تنها حدود ۴۵۰۰ سال قدمت دارند). 

ناشر این مطالعه که در نیوجرسی مستقر است می‌گوید که اکنون در حال انجام یک تحقیق داخلی است، به این معنی که این مجله «در حال بررسی نگرانی‌های مشترک جامعه باستان شناسی» است. چندین باستان شناس نگرانی‌های خود را به طور علنی بیان کردند و گفتند که این مطالعه «شایسته انتشار نیست» و ادعای این زمین شناس مبنی بر اینکه این تپه توسط انسان‌ها ساخته شده است «در حال حاضر منطقی نیست». 

در پاسخ، نویسنده اصلی این مطالعه که «دنی هیلمن ناتاویجایا»، که یک زلزله‌شناس است، می‌گوید که این موضوع باعث سوء‌تفاهم شده است. حامیان او از جمله روزنامه‌نگار بریتانیایی «گراهام هنکاک» که در مجموعه مستند نتفلیکس نیز حضور داشت نسبت به منتقدان خود استدلال کرد که باستان‌شناسان باید نسبت به نظریه‌هایی که عقاید ارتدکس آکادمیک را به چالش می‌کشند بازتر باشند.

«هنکاک» در یک مصاحبه تلفنی گفت: این مدل از باستان شناسی که نقش قاضی، هیئت منصفه و جلاد را بازی می‌کند و تعیین می‌کنند، که چه چیز‌هایی شواهد واقعی هستند و چه چیزی نیستند و اینکه چه چیز‌هایی به عنوان مدرک قابل قبول هستند و چه چیز‌هایی قابل قبول نیستند در دراز مدت برای پیشرفت دانش بشر مفید نیست. 

وجود گنجینه طلا در گونوگ پادانگ؟

«گونونگ پادانگ» در نزدیکی شهر باندونگ جاوه، پرجمعیت‌ترین جزیره اندونزی قرار دارد. «لطفی یوندری»، باستان شناس استان باندونگ، گفت که کاوش در آن منطقه از اوایل دهه ۱۹۸۰ آغاز شد. آقای لطفی گفت اندونزیایی‌های جوان با الهام از تلاش‌های دون کیشوت‌وار برای کشف اهرام گمشده در بوسنی، بعداً این ایده را ترویج کردند که تپه‌های نوک‌تیز می‌توانند اهرام گم شده را درون خود داشته باشند. کارکنان رئیس جمهور «سوسیلو بامبانگ یودهویونو» انجمن‌هایی را برای بررسی این مسئله و همچنین گمانه زنی‌های اثبات نشده انجمن‌هایی را ترتیب دادند مبنی بر اینکه گونونگ پادانگ ممکن است گنجینه مدفون داشته باشد. 

باستان شناسان از همان ابتدا عقب کشیدند. اما دولت آقای یودهویونو به تامین مالی کار حفاری در «گونوگ پادانگ» ادامه داد و خود وی پس از بازدید ازا ین نقطه در سال ۲۰۱۴ یعنی دقیقا در زمان پایان دوره ۱۰ ساله ریاست جمهوری‌اش، گفت که این مکان می‌تواند «بزرگترین ساختمان ماقبل تاریخ در جهان» باشد. 

«نوئل هیدالگو تان»، باستان شناس مرکز منطقه‌ای باستان شناسی و هنر‌های زیبای آسیای جنوب شرقی در بانکوک، گفت: روایت هرم «خیلی جنبه ملی گرایانه دارد و توسط رئیس جمهور سابق حمایت می‌شد». وی همچنین گفت: «به همین دلیل اسطوره‌ای است که ظاهرا از بین نمی‌رود». 

علم یا توهم؟

آقای «ناتاویجایا» زمین‌شناسی که مطالعه اکتبر را رهبری کرد، گفت که خودش در سال ۲۰۱۱ شروع به تحقیق در این سایت کرد. در آن زمان، او در حال مطالعه یک گسل فعال در این منطقه بود و متوجه شد که شکل نوک تیز «گونوگ پادانگ» در مناظر دامنه‌های فرسایش‌یافته بسیار متمایز است. 

رئیس جمهور «جوکو ویدودو» پس از تصدی مسئولیت در سال ۲۰۱۴، کمک مالی برای این تحقیق را قطع کرد. آقای ناتاویجایا بعدا یافته‌های خود را در نسخه اخیر کاوش باستان شناسی منتشر کرد. او در مصاحبه‌ای با زوم گفت که روش‌ها و اصول این مطالعه همان روش‌هایی است که او برای تجزیه و تحلیل زلزله‌ها استفاده می‌کند. او گفت: «من فقط موضوع را از گسل‌های فعال به اهرام تغییر می‌دهم». چندین باستان شناس گفتند مشکل اصلی این مطالعه این است که تاریخ حضور انسان در «گونوگ پادانگ» را بر اساس اندازه گیری رادیوکربن‌های خاک از نمونه‌های حفاری شده تعیین کرده نه مصنوعات به دست آمده از این مکان. 

آقای «تان»، باستان شناس در بانکوک، تلاش این مطالعه را برای مرتبط ساختن سن خاک با فعالیت‌های انسانی به عنوان «بزرگترین اشتباه منطقی» توصیف کرد. او افزود که سن خاک تعجب آور نیست، زیرا خاک در طول زمان انباشته می‌شود و لایه‌های عمیق‌تر پیرتر می‌شوند. اما این خاکی نیست که به فعالیت‌های ساختمانی گره خورده باشد و یا مثلاً به یک گودال آتش بسته شده باشد، یا خاکی که به یک دفینه بسته شده باشد.» او گفت: «این فقط خاک است». 

نیاز به جستجو و بررسی بیشتر

در سال ۲۰۲۲، انجمن باستان‌شناسی آمریکا در نامه‌ای سرگشاده به نتفلیکس و شرکت تولید این مستند یعنی ITN گفت که این سریال «بر اساس ادعا‌های نادرست و اطلاعات نادرست تهیه شده و حرفه باستان‌شناسی را بی‌ارزش می‌کند» استدلالی که البته آقای هنکاک از طرفداران این مطالعه به شدت آن را رد کرد. آقای هنکاک استدلال کرده که باستان شناسان نباید وجود بالقوه تمدن‌های باستانی از دست رفته را نادیده بگیرند، تا حدی به این دلیل که زمین‌های زیادی در زمان پایان آخرین عصر یخبندان در حدود ۱۱۷۰۰ سال پیش زیر آب رفته بودند. 

آقای هنکاک درباره مطالعه اخیر گفت: «اینکه بگوییم هنوز کار کافی انجام نشده و باید کار‌های بیشتری برای حل این موضوع انجام شود کاملا منصفانه است. اما اینکه اساساً از همان ابتدا همه چیز را بی اعتبار کنیم و بگوییم که این یک ادعای مضحک است که در برابر همه چیز‌هایی که در مورد گذشته می‌دانیم ناسازگار است، اصلا مفید نیست.»

متولیان این سایت گفتند که تحقیقات آقای ناتاویجایا با گفته‌های اجداد آن‌ها همخوانی دارد آن هم اینکه اینکه این مکان دست‌ساز، یک تمدن باستانی است. آن‌ها همچنین افزودند که برخی از مردم گزارش داده که رویا‌های مرموز از شخصیت‌های ماقبل تاریخ را در آنجا دیده اند. 

دولت پرزیدنت ویدودو عمدتاً، اما نه به طور کامل، از این منازعه جنجال‌برانگیز دور مانده است. «هیلمار فرید»، مدیر کل فرهنگ در وزارت آموزش، فرهنگ، تحقیقات و فناوری، گفت که این وزارتخانه در بحث درباره عمر گونونگ پادانگ شرکت نداشته است. اما وی همچنین گفت که آخرین تحقیقات در این سایت «ظاهرا برای حمایت از این نظریه که این یک هرم ساخته دست بشر است، کافی نیست». وی گفت: «از دیدگاه فردی مثل من، که باید منابع را برای حمایت از برخی فعالیت‌ها بسیج کند، مطمئناً این موضوع آخرین اولویت است.»

منبع: زی‌سان