سیتاپل یا بستنی درختی؛ میوه‌ای گرمسیری و گران‌قیمت با طعمی بی‌نظیر که کاشت آن سود خوبی برای باغداران دارد

راز بقا: در میان میوه‌های گرمسیری که به‌تدریج در حال یافتن جایگاه خود در بازار ایران هستند، «سیتاپل» یا «سیب شکری» از آن دسته گیاهانی است که با طعم شیرین و خواص دارویی چشم‌گیرش، توجه بسیاری را جلب کرده است. این میوه که بومی نواحی گرم و مرطوب آمریکای مرکزی است، به‌تازگی در برخی مناطق جنوبی ایران نیز مورد کشت آزمایشی قرار گرفته و پتانسیل بالایی برای توسعه در نواحی گرم و خشک دارد.

نام‌ها و طبقه‌بندی علمی

به گزارش راز بقا، نام علمی سیتاپل Annona squamosa است و در خانواده آناناسیان یا Annonaceae قرار می‌گیرد. در زبان فارسی به نام‌های سیتاپل، سیب شکری و میوه شیرین شناخته می‌شود. در زبان انگلیسی نیز با نام‌های Sugar Apple و Sweetsop از آن یاد می‌شود. سیتاپل یکی از گونه‌های معروف در جنس Annona است که شامل میوه‌های مشابهی مانند چریمویا و گراویولا نیز می‌شود.

ویژگی‌های گیاه‌شناسی

درخت سیتاپل به‌طور معمول یک درختچه یا درخت کوچک با ارتفاعی بین سه تا شش متر است. برگ‌های آن ساده، بیضی‌شکل و به رنگ سبز تیره بوده و گل‌ها معطر و زرد-سبز رنگ هستند. میوه آن به شکل گرد یا مخروطی بوده و سطح آن با پولک‌های کوچک و نازک پوشیده شده است که ظاهری فلس‌دار به آن می‌دهد. گوشت میوه سفید، خامه‌ای و بسیار شیرین است و دانه‌های سیاه‌رنگی درون آن وجود دارد.

طعم، مصرف و نگهداری

به گزارش راز بقا گوشت میوه سیتاپل بسیار شیرین، لطیف و معطر است و بافتی شبیه به کاسترد یا پوره دارد. به همین دلیل، در انگلیسی نیز به آن گاهی custard apple گفته می‌شود. مصرف آن معمولاً به‌صورت تازه است، اما می‌توان آن را در تهیه اسموتی، دسر، بستنی، مربا و حتی آب‌میوه نیز به کار برد.

سیتاپل میوه‌ای حساس به ضربه و گرماست و باید در دمای ۱۰ تا ۱۵ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود. این میوه پس از برداشت نسبتاً سریع رسیده می‌شود و عمر انباری کمی دارد.

شرایط اقلیمی و نیاز‌های محیطی

سیتاپل گیاهی گرمسیری و نیمه‌گرمسیری است و بهترین رشد را در مناطقی با دمای بین ۲۰ تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد دارد. این گیاه به سرما بسیار حساس است و دمای زیر پنج درجه می‌تواند به آن آسیب جدی وارد کند.

به گزارش راز بقا از نظر نیاز نوری، آفتاب کامل را ترجیح می‌دهد. خاک مناسب آن باید زه‌کشی خوب و غنی از مواد آلی داشته باشد و pH خاک بین شش تا هفت و نیم باشد. آبیاری آن باید منظم باشد، ولی دوره‌های کوتاه خشکی را نیز تحمل می‌کند. تکثیر آن عمدتاً از طریق بذر انجام می‌شود، اما برای حفظ کیفیت میوه، پیوند نیز کاربرد دارد.

در ایران، استان‌هایی مانند هرمزگان، سیستان و بلوچستان، بوشهر و جنوب کرمان از نظر اقلیمی قابلیت کشت این میوه را دارند و برخی باغ‌داران پیش‌رو نیز کاشت آزمایشی آن را آغاز کرده‌اند.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

دوریان؛ میوه سه کیلویی معروف به «پادشاه میوه‌ها» که بوی فاضلاب و طعم سیر دارد

آلوکک؛ گیلاسی خودرو، خوشمزه و پرخاصیت که هم درمانگر است و هم باعث خفگی انسان می‌شود!

کیجو یا انجیر کوهی؛ میوه معروف به «نگهبان کوه‌نشینان» که یبوست را درمان و چشم‌زخم را دور می‌کند

خواص تغذیه‌ای سیتاپل

سیتاپل نه‌تنها خوش‌طعم است، بلکه از نظر تغذیه‌ای نیز بسیار مفید است. این میوه در هر ۱۰۰ گرم حدود ۹۴ کیلوکالری انرژی دارد و حاوی حدود چهار گرم فیبر است. به گزارش راز بقا ویتامین C آن بین ۱۹ تا ۲۵ میلی‌گرم در ۱۰۰ گرم است که سهم بالایی در تقویت سیستم ایمنی دارد. همچنین حدود ۲۵۰ میلی‌گرم پتاسیم، ۰٫۲ میلی‌گرم ویتامین B۶ و ۰٫۲ میلی‌گرم منگنز نیز در آن یافت می‌شود. سیتاپل فاقد چربی و کلسترول است و به‌طور طبیعی میزان قند بالایی دارد، که آن را به گزینه‌ای مناسب برای بازیابی انرژی در افراد سالم تبدیل می‌کند.

فواید دارویی و درمانی

از نظر طب سنتی و پزشکی گیاهی، سیتاپل خواص متعددی دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود:

یک. تقویت سیستم ایمنی: میزان بالای ویتامین C موجود در این میوه به تقویت سیستم ایمنی بدن و مقابله با عفونت‌ها کمک می‌کند.

دو. تنظیم فشار خون: پتاسیم فراوان موجود در آن به تنظیم فشار خون و بهبود سلامت قلب و عروق کمک می‌کند.

سه. کمک به گوارش: فیبر محلول و غیرمحلول موجود در گوشت میوه باعث تسهیل هضم و جلوگیری از یبوست می‌شود.

چهار. تقویت مغز: ویتامین‌های گروه B، به‌ویژه B ۶، در بهبود عملکرد عصبی و افزایش تمرکز و حافظه مؤثر هستند.

پنج. خاصیت ضد التهابی: برخی ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و پلی‌فنولی موجود در سیتاپل دارای خاصیت ضد التهابی بوده و ممکن است در کاهش درد‌های مفصلی یا مزمن مؤثر باشد.

مصرف با احتیاط

به گزارش راز بقا هرچند گوشت سیتاپل کاملاً خوراکی و بی‌ضرر است، اما باید توجه داشت که دانه‌های آن حاوی ترکیباتی سمی هستند و نباید خورده شوند. همچنین، به‌دلیل قند بالا، مصرف آن برای بیماران دیابتی باید با مشورت پزشک انجام گیرد.

وضعیت کشت سیتاپل در ایران

به گزارش راز بقا با وجود ناشناخته بودن نسبی این میوه در بازار ایران، در سال‌های اخیر برخی باغ‌داران در استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان (چابهار)، جنوب کرمان (کهنوج) و هرمزگان اقدام به کشت آزمایشی سیتاپل کرده‌اند. نتایج اولیه نشان می‌دهد که این گیاه در مناطق گرم و دارای زمستان‌های معتدل عملکرد خوبی دارد.

در صورت حمایت بیشتر از کشت این محصول، می‌توان آن را به‌عنوان یکی از میوه‌های صادراتی آینده‌دار معرفی کرد، به‌ویژه برای بازار‌های حوزه خلیج فارس و آسیای جنوب‌شرقی که با طعم و ویژگی‌های آن آشنا هستند.

سیتاپل، این میوه گرمسیری با طعم شیرین و خواص فراوان، پتانسیل بالایی برای ورود به سبد غذایی ایرانیان دارد. با گسترش آگاهی درباره فواید آن و سرمایه‌گذاری بر روی کشت در مناطق مناسب کشور، می‌توان این میوه ارزشمند را به یکی از تولیدات خاص و پرطرف‌دار داخلی تبدیل کرد. سیتاپل نمادی از تنوع زیستی جنوب جهان است که اکنون فرصت درخشانی برای حضور در خاک ایران یافته است.