آیا «نئاندرتال‌ها» می‌توانستند آتش روشن کنند؟

راز بقا: محققان به شواهد زیادی از “هیدروکربن آروماتیک چندحلقه‌ای” (PAH) در غار لوساکرت، یک محل متعلق به دوره پالئولیتیک میانی (پارینه سنگی) در کشور ارمنستان، دست یافتند؛ این موادی آلی در طول احتراق (سوختن) مواد آلی تولید می‌شوند. طبق گزارش sci - news دکتر «دنیل آدلر» محقق در گروه انسان‌شناسیِ دانشگاه کنتیکت گفت: «تصور بر این بود که آتش در قلمرو انسان‌های خردمند باشد، اما حالا می‌دانیم که انسان‌های باستانیِ دیگری مثل نئاندرتال‌ها هم می‌توانستند آتش روشن کنند. پس شاید سرانجام باید گفت که ما انسان‌ها چندان خاص نیستیم.»

دکتر آدلر و همکارانش از ارمنستان، انگستان، آمریکا و اسپانیا نمونه‌های رسوباتِ بدست آمده از غار لوساکرت را بررسی کردند تا فراوانی “هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای” را تعیین کنند؛ این مواد زمانی آزاد می‌شوند که مواد آلی سوزانده شوند. یک نوع “هیدروکربن آروماتیک چند حلقه‌ای”، PAH سبک نام دارد، این ماده به سرعت پراکنده شده و نشان‌دهندۀ آتش گسترده است؛ اما برخی دیگر هم “هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای سنگین” است که در نزدیکی منبع آتش بر جا می‌ماند.

«الکس بریتینگهام» دانشجوی دکتری در دانشگاه کنتیکت و نویسندۀ ارشد مقاله گفت: «ما با بررسی نشانگر‌های آتش که بصورت محلی ساخته شده‌اند، شاهد فعالیت‌های دیگر انسانی بودیم که با شواهد بیشتری از ایجاد آتش بصورت محلی مطابقت دارد.»

شواهدِ مربوط به سکونت فزایندۀ انسان در محل غار لوساکرت (از قبیل غلظت استخوان‌های جانوری و شواهد تولید ابزار) با فراوانیِ قابل توجه “هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای سنگین” و فراوانیِ تولید آتش همخوانی دارد. محققان این احتمال را کنار گذاشتند که آب و هوای نامناسبی که زمینه را برای بروز صاعقه فراهم می‌کند، منجر به ایجاد آتش می‌شده است. در همین راستا، دانشمندان به تجزیه و تحلیل ترکیب ایزوتوپ کربن و هیدروژن پوشش‌های شاخی مومی بافت ِ گیاهان باستانی پرداختند که در رسوبات حفظ شده بودند. توزیع این موم‌های برگ نشان می‌دهد که گیاهان در چه نوع آب و هوایی رشد کرده‌اند.

دکتر «مایکل رن» از دانشگاه کنتیکت افزود: «ما نتوانستیم شواهدی از رابطۀ میان شرایط آب و هوایی دوره پالئولیتیک و شواهد ژئوشیمی آتش پیدا کنیم. به منظور دسترسی عادی به آتش سوزی‌هایی که بصورت طبیعی رخ داده، باید شرایطی برقرار بود که بتواند صاعقه را با فراوانی نسبی تولید کند؛ صاعقه‌ای که بتواند زمینه‌ساز آتش سوزی‌های گسترده شود.

ما با ترکیب داده‌های آب و هوایی با شواهدی از یافته‌های باستان‌شناسی، به این نتیجه رسیدیم که ساکنان غار در شرایط خشک و در معرض آتش‌سوزی زندگی نمی‌کردند، بلکه آن‌ها خودشان در داخل غار آتش ایجاد می‌کردند. در واقع، زمانی که فراوانیِ “هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای سنگین” و فراوانی آتش در غار زیاد بود، این انسان‌ها متوجهِ آتش سوزی‌های وسیع کمتری بودند. به نظر می‌رسد آن‌ها می‌توانستند آتش را تحت کنترل خود در بیاورند.» این مقاله در مجله Scientific Reports منتشر شده است.