مرغ سلطان؛ مرغ بسیار کمیاب ترکیه که پایان قرون وسطی را اعلام کرد!

راز بقا: مرغ سلطان یک نژاد بسیار قدیمی مرغ است. این نژاد یک نژاد زینتی است که منشا آن ترکیه است. در منطقه بومی خود به «سِرای تائوک» معروف است و «سرای تاووک» نیز نامیده می‌شود. این نژاد در ترکیه بسیار محبوب است.

به گزارش راز بقا، قرن چهاردهم، پایان یک دوره ۹۰۰ ساله به نام «قرون تاریکی» بود. آن دوره با جنگ و مرگ سیاه (طاعون) مشخص شد. در بحبوحه این دوران بدبختی و ویرانی، پرنده‌ای زیبا و سلطنتی برخاست. «سِرای تائوک» باشکوه و سفید ناب، معروف به مرغ سلطان، جای خود را به عنوان پرنده‌ای محترم و متمایز در کاخ سلطان امپراتوری عثمانی گرفت. این مرغ سلطنتی حتی به خانه لویی چهاردهم در ورسای راه یافت. این پرنده شگفت‌انگیز که هرگز برای تخم‌گذاری نبود، به دلیل ظاهر منحصربه‌فرد مورد توجه قرار گرفت. این مرغ یک نمونه سلطنتی در دنیای طیور بود و امروز مرغ سلطان می‌تواند مال هرکسی باشد.

این مرغ باشکوه درواقع به معنای پایان دوران قرون وسطی نیز تلقی می‌شد. زیبایی منحصر به فرد او، سیاهی دوران قرون تاریکی را از بین می‌برد و برای همین بسیار مورد توجه واقع شد.

مرغ‌های سلطان بسیار زینتی هستند و پرندگان سفید رنگ مورد علاقه خانواده سلطنتی ترک برای نگهداری در باغ‌هایشان بودند و به «سلطان مرغان» نیز معروف بودند. این نژاد برای اولین بار در سال ۱۸۵۴ وارد انگلستان شد؛ و اولین بار در سال ۱۸۶۷ به آمریکا آمد. مرغ سلطان برای اولین بار توسط انجمن طیور آمریکا به رسمیت شناخته شد و در سال ۱۸۷۴ در استاندارد کمال آن پذیرفته شد.

امروزه مرغ سلطان یک نژاد بسیار کمیاب است و بیشار جنبه نمایشگاهی و زینتی دارد. در فهرست اولویت‌های حفاظتی سازمان حفاظت از نژاد‌های دام آمریکا به عنوان «به شدت در معرض خطر انقراض» ذکر شده است. 

ویژگی‌های فیزیکی مرغ سلطان

به گزارش راز بقا؛ مرغ‌های سلطان واقعی پرندگانی کاملا سفید هستند. آن‌ها از سر تا پا دارای پر‌های سفید درخشان هستند. برخی از پرورش دهندگان آن‌ها را با نژاد‌های دیگر مانند «مرغ لهستانی» ترکیب کرده تا ترکیبی از سیاه و آبی ایجاد کنند، اما سازمان‌هایی مانند انجمن طیور آمریکا به طور رسمی این رنگ‌ها را به رسمیت نمی‌شناسند.

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

مرغ اژد‌ها؛ مرغی ویتنامی که گوشت پاهایش ۱۲۰ میلیون تومان قیمت دارد!

«آیام سمانی»؛ عجیب‌ترین خروس دنیا که نماد اندونزی است و حتی گوشتش نیز سیاه است!

مرغ‌های سلطان به عنوان یک نژاد بزرگ طبقه‌بندی می‌شوند، اما جزو کوچک‌ترین‌های این دسته هستند. آن‌ها بدن‌های کوچک و باریک با دم‌های بلند و منحنی دارند. وزن مرغ‌های سلطان تنها به حدود چهار پوند می‌رسد، در حالی که خروس‌ها می‌توانند تا حدود شش پوند رشد کنند. مرغ‌های سلطان سایز بانتم معمولاً کمتر از دو پوند وزن دارند.

مرغ سلطان پرنده‌ای کوچک، زیبا و پُر پَر است. ظاهر بسیار خاصی با پر‌های زیبا دارد. پر‌های تزئینی آن عبارتند از: تاج‌های بزرگ و پف کرده، دم بلند، ریش و پر‌های فراوان پا. آن‌ها دارای تاج‌های V شکل به رنگ قرمز روشن‌تر و کوچکتر هستند.

سر مرغ سلطان دارای یک کلاف با سه دسته پر است و یک تاج بسیار بزرگ و کروی شکل دارد. مرغ سلطان دارای صورت قرمز رنگ است و یکی از معدود نژاد‌های مرغ است که در هر پا پنج انگشت دارد در حالی که اکثر مرغ‌ها چهار انگشت دارند. دلیل این امر احتمالا جهش ژنتیکی است. برخی بر این عقیده‌اند که این جهش در مرغ‌های سلطان ممکن است در جوجه‌های پاوولوف باستانی روسی که اکنون منقرض شده‌اند، ایجاد شده باشد. این نژاد در سه نوع رنگ ظاهر می‌شود. مشکی، آبی و سفید. اما نوع سفید آن محبوب‌ترین و شناخته شده‌ترین نژاد است. این مرغ یک منقار سفید و گوشتی دارد و سوراخ‌های بینی این پرنده بزرگ است. 

نژاد مرغ سلطان یک نسخه کوچک نیز دارد. به طور متوسط، خروس‌های سلطان استاندارد حدود ۲.۷۵ کیلوگرم و مرغ‌ها حدود ۱.۸ کیلوگرم وزن دارند؛ و وزن خروس‌های بانتام کوچک حدود ۰.۷۴ کیلوگرم و مرغ‌ها حدود ۰.۶۲۵ کیلوگرم است.

ویژگی‌های مهم مرغ سلطان به شرح زیر هستند:

-    مرغ‌های سلطان از امپراتوری عثمانی منشا گرفته و برای خانواده‌های سلطنتی ترک پرورش داده شده اند. این پرندگان در خانه سلطنتی لوئی چهاردهم در ورسای گنجانده شدند.
-    مرغ‌های سلطان در میان فقیرترین تخم‌گذاران قرار دارند چرا که تنها حدود ۵۰ تخم در سال تولید می‌کنند.
-    مرغ‌های سلطان شبیه رقصندگان کوچک، عصبانی و ایرلندی با پوشش مرغ به نظر می‌رسند که چهره‌ای اخم کرده و قائم دارند و بال‌های خود را پایین و نزدیک بدن نگه داشته اند.
-    تنها رنگ رسمی شناخته شده مرغ سلطان سفید خالص است.
-    امروزه کمتر از ۱۰۰۰ مرغ سلطان وجود دارد که آن‌ها را به نژادی در خطر انقراض تبدیل کرده است.

تاریخچه مرغ سلطان

به گزارش راز بقا؛ مرغ‌های سلطان از امپراتوری عثمانی در کشور فعلی ترکیه منشا گرفته اند. پرورش دهندگان به طور خاص صفاتی را انتخاب کردند که کیفیت زینتی پرندگان را افزایش داد. این پرندگان زیبای سفید در طول قرن چهاردهم در کاخ سلطان پرسه می‌زدند و بازدیدکنندگان را با ویژگی‌های منحصر به فرد خود تحت تاثیر قرار می‌دادند. آن‌ها در سال‌های بعد به ندرت به خارج از ترکیه راه یافتند.

احتمالا در سال ۱۸۵۴، مرغ‌های سلطان برای اولین بار راه خود را به انگلستان پیدا کردند. یکی از علاقه‌مندان به مرغ به نام «الیزابت واتس» تعدادی از مرغ‌ها را از طریق یکی از دوستانش در قسطنطنیه وارد کرد. واتس نه تنها در زادگاهش، همپستد، انگلستان، این مرغ را پرورش داد، بلکه به عنوان سردبیر نشریه Poultry Chronicle در لندن نیز کار می‌کرد. واتس به عنوان کارشناس طیور بهترین شانس را به شکوفایی مرغ‌های مسافر در انگلستان داد و به ایجاد این نژاد در بریتانیای کبیر کمک کرد.

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

«شاه کبوتر»؛ کبوتری که شبیه مرغ است و در جنگ جهانی دوم پادشاهی می‌کرد!

«خروس کاسپین»؛ بزرگترین کبک ایران که آوازی ترسناک و آخرالزمانی دارد

تا سال ۱۸۶۷، مرغ‌های سلطان که هنوز کمیاب بودند در نهایت مهاجرت کردند. جورج او براون، نویسنده آمریکایی، چند پرنده را وارد کرد تا دسته پرنده کوچک خود را راه اندازی کند. احتمالا به لطف اشتیاق براون به پرندگان، انجمن طیور آمریکا مرغ سلطان را در استاندارد خود در سال ۱۸۷۴ پذیرفت.

متأسفانه، مرغ سلطان که زمانی مورد احترام بود، نتوانست به طور قابل توجهی محبوبیت خود را افزایش دهد. در عرض ۵۰ سال، تقریباً منقرض شد. از دهه ۱۹۳۰، علاقه‌مندان به طیور تلاش‌هایی را برای حفظ این نژاد انجام داده اند، اما این پرنده هنوز بسیار نادر است.

رفتارشناسی مرغ سلطان

مرغ سلطان پرنده‌ای بسیار آرام، مطیع و دوستدار انسان است. رام کردن و دست زدن به نر و ماده هر دو بسیار آسان است. همچنین داشتن این نژاد به عنوان حیوانات خانگی و پرندگان زینتی بسیار خوب است. آن‌ها در فضای بیرون جزو علوفه‌جویان خیلی خوب نیستند و در حبس خیلی خوب عمل می‌کنند.

آن‌ها به مراقبت ویژه و بستر خشک برای محافظت از پر‌های پیچیده خود به ویژه روی پا‌های خود نیاز دارند. مرغ‌های سلطان تخم مرغ‌گذار‌های خوبی نیستند و معمولاً جوجه نمی‌گیرند. مرغ‌ها تخم‌های سفید متوسطی می‌گذارند. جوجه‌ها به کندی رشد می‌کنند و رشد آن‌ها زمان زیادی می‌برد.
آن‌ها پروازکننده‌های خوبی هستند و نرده‌ها برای محدود نگه داشتن آن‌ها در فضای خانه ضروری است. مرغ سلطان زمانی به عنوان یک پرنده گوشتی خوب شهرت داشت، سینه آن بزرگ و گوشت آن سفید و لطیف بود.

تولید مثل مرغ سلطان

مرغ‌های سلطان تقریباً از تولید مثل بیزار هستند. آن‌ها تنها حدود ۵۰ تخم کوچک و سفید در سال می‌گذارند. یعنی کمتر از یک تخم در هفته. مرغ‌ها به ندرت جوجه می‌گیرند. سلاطین معمولاً از نشستن روی تخم‌های خود امتناع می‌ورزند، بنابراین جوجه‌آوری نوزاد به روش طبیعی بسیار بعید است.. دوره کمون حدود ۲۱ روز است.

مشکلات در جوجه کشی و عدم رشد تعداد پرندگان احتمالاً به طور قابل توجهی در کاهش این نژاد در طول سال‌ها نقش داشته است. خانواده‌های سلطنتی احتمالاً خدمتکارانی داشتند که به همه جنبه‌های پرورش این مرغ‌های استثنایی توجه می‌کردند، اما کشاورزان عادی این کار را نکردند.

شکارچیان مرغ سلطان

مرغ‌های سلطان فوق العاده خوب پرواز می‌کنند. اگر به آن‌ها اجازه داده شود آزادانه پرسه بزنند، می‌توانند از اکثر شکارچیان معمولی مانند روباه، راکون و راسو‌ها دوری کنند. متأسفانه، تاج‌های پردار و ماف‌های آن‌ها دید آن‌ها را مخفی می‌کند و مانع از دیدن مهاجمان می‌شود. آن‌ها به ویژه از سوی پرندگان شکاری بزرگ مانند جغد، شاهین و عقاب با تهدید مواجه هستند. آن‌ها نمی‌توانند این شکارچیان را ببینند مگر اینکه از جلو حمله کنند.

چرخه عمر مرغ سلطان

جوجه‌های سلطان به طور متوسط حدود ۵ تا ۸ سال عمر می‌کنند، اما از آنجایی که آن‌ها تعداد کمی تخم می‌گذارند و جوجه نمی‌گیرند، پرورش دهندگان برای جوجه ریزی جوجه‌های جدید مشکل دارند. آن‌ها نسبت به سایر نژاد‌ها برای حفظ سلامتی نیاز به مراقبت بیشتری دارند و صاحبان آن‌ها باید توجه ویژه‌ای به گرم نگه داشتن آنها، خشک کردن و عاری کردن آن‌ها از انگل داشته باشند. این عوامل احتمالاً نقش مهمی در کاهش تعداد آن‌ها در طول سال‌های اخیر داشته است. مرغ‌های سلطان با وجود زیبایی و میراث تاریخی آنها، پرندگان بسیار سخت و دشواری برای مراقبت هستند. 

امروزه مرغ‌های سلطان جزو کمیاب‌ترین نژاد‌های مرغ هستند. «سازمان حفاظت از دام» آن‌ها را در فهرست اولویت‌های حفاظتی خود به عنوان «در معرض انقراض» قرار داده است. برای طیور، این طبقه‌بندی شامل نژاد‌هایی با کمتر از ۱۰۰۰ پرنده در سرتاسر جهان است که نیاز زیادی به تلاش‌های حفاظتی دارند.

قیمت آن‌ها معمولاً کمی بیشتر از سایر نژاد‌ها است. یک پرنده در حراجی در سال ۲۰۱۹ به قیمت ۵۰۰۰ لیر ترکیه فروخته شد که معادل کمی بیش از ۱۵۴ دلار امروز است. در ایالات متحده، مرغ‌ها معمولاً حدود ۱۰ دلار یا کمتر به فروش می‌رسند.