راز تخریب قلعه نهاوند؛ ناصرالدین شاه قاجار در جستجوی بزرگترین گنج تاریخ بود؟!

راز بقا: قلعه نهاوند، واقع در بخش غربی ایران، یک دژ باستانی است که تاریخچه‌ای غنی دارد. این قلعه در شهر نهاوند در استان همدان قرار دارد و شاهد بسیاری از رویداد‌های تاریخی مهم از جمله حملات، نبرد‌ها و تغییرات دودمانی بوده است. موقعیت استراتژیک و ویژگی‌های معماری آن این قلعه را به یک نقطه عطف برای باستان‌شناسان، تاریخ‌نگاران و بازدیدکنندگان تبدیل کرده است.

تاریخچه قلعه نهاوند

به گزارش راز بقا، تاریخ قلعه نهاوند به دوران باستان باز می‌گردد و ساخت آن به دوره امپراتوری اشکانی (۲۴۷ قبل از میلاد – ۲۲۴ میلادی) نسبت داده می‌شود. این قلعه به عنوان یک دژ نظامی برای حفاظت از منطقه در برابر حملات و تهدیدات خارجی ساخته شده بود. در اوج قدرت خود، قلعه نهاوند یک پایگاه دفاعی کلیدی بود که به حفظ منطقه در برابر حملات قبایل سرگردان و پادشاهی‌های همسایه کمک می‌کرد.

این قلعه به ویژه با نبرد نهاوند در سال ۶۴۲ میلادی شناخته می‌شود که یکی از رویداد‌های مهم در جریان فتح اسلامی ایران بود. به گزارش راز بقا این نبرد منجر به سقوط امپراتوری ساسانی و گسترش اسلام در فلات ایران شد. اگرچه نقش دقیق قلعه در این نبرد روشن نیست، اما موقعیت و استحکامات آن احتمالاً در دفاع از نیرو‌های ساسانی نقش مهمی ایفا کرده است.

در طول قرون، قلعه تغییرات مختلفی را تجربه کرد و به روز رسانی‌هایی را متناسب با فنون نظامی جدید و تغییرات سیاسی زمانه دریافت کرد. اما در نهایت، این قلعه توسط ناصرالدین شاه قاجار در قرن نوزدهم تخریب شد. ناصرالدین شاه که علاقه زیادی به یافتن گنج‌های باستانی داشت، دستور داد تا قلعه به‌طور کامل تخریب شود تا شاید آثار یا گنجینه‌هایی در زیر آن پیدا شود. این تخریب در نهایت منجر به خراب شدن بخش‌های زیادی از قلعه و نابودی برخی از ویژگی‌های تاریخی آن شد.

قلعه نهاوند یا دژ یزدگرد

قلعه نهاوند یا دژ یزدگرد قلعه‌ای ساسانی در شهر نهاوند بود که در جنگ نهاوند و سقوط آن، نقطه عطفی در جنگ میان اعراب و ایرانیان به شمار می‌رود. به گزارش راز بقا این قلعه از مهم‌ترین دژ‌های ساسانیان بود که در دوران خود نقش حیاتی در حفاظت از سرزمین‌های ایران ایفا می‌کرد. سقوط این قلعه باعث تغییرات زیادی در تاریخ ایران شد و نقش مهمی در تسریع فتح ایران توسط مسلمانان داشت.

تخریب قلعه در دوران ناصرالدین شاه

در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار، به هنگام حفر قنات، دفینه بزرگی پیدا می‌شود. پس از آن، به فرمان شاه ابتدا از اطراف قلعه عکس‌برداری شد و سپس این دژ عظیم که تا آن زمان به خوبی دوام آورده بود، به کلی ویران گردید. انگیزه شاه از این اقدام، پیدا کردن دفینه‌های بیشتر عنوان شد، هرچند که به مردم محلی گفته شده بود دلیل تخریب، اشراف داشتن قلعه به خانه‌های خصوصی مردم است.

از محافظین بالارده آن زمان قلعه می‌توان به نجف قلی فریادرس اشاره کرد که در بین مردم و حتی دربار مقام و درجه بالایی داشت و مخالفت شدیدی با تخریب قلعه نمود. این مخالفت به جایی نرسید و در نهایت نجف قلی فریادرس به دستور شاه از سد راه برداشته شد. تخریب این قلعه، که روزگاری به عنوان یکی از استحکامات مهم دفاعی شناخته می‌شد، موجب از بین رفتن بخش‌های زیادی از این اثر تاریخی شد.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

ثروتمندترین فرد جهان باستان؛ گنج افسانه‌ای حضرت سلیمان در اعماق یک دره کشف شد

کشف شگفت‌انگیز قالیچه پرنده در ایران باستان؛ ایرانیان باستان چطور می‌جنگیدند؟

از گاو درسته تا شترمرغ؛ محبوب‌ترین غذای ایرانیان باستان و پادشاهان هخامنشی چه بود؟

ویژگی‌های معماری قلعه نهاوند

معماری قلعه نهاوند گواهی بر مهندسی نظامی باستانی ایران است. به گزارش راز بقا این قلعه با دیوار‌های سنگی مستحکم و موقعیت استراتژیک خود طراحی شده بود تا در برابر محاصره‌ها و حملات مقاومت کند. دیوار‌های قلعه ضخیم و بلند هستند و از آن در برابر تیر‌ها و پرتابه‌های دیگر محافظت می‌کنند. همچنین قلعه دارای برج‌ها و استحکامات دفاعی متعددی است که نقاط دیدبانی و لایه‌های امنیتی اضافی را فراهم می‌کردند.

یکی از ویژگی‌های معماری برجسته این قلعه، موقعیت استراتژیک آن روی تپه‌ای است که چشم‌انداز فوق‌العاده‌ای از منطقه اطراف فراهم می‌کند. از قلعه، مدافعان می‌توانستند ته تهدید‌های ورودی را شناسایی کرده و برای نبرد آماده شوند. تپه‌های طبیعی و زمین‌های ناهموار منطقه، توان دفاعی قلعه را بیشتر تقویت می‌کردند.

داخل قلعه، بقایای اتاق‌ها، راهرو‌ها و اتاقک‌های مختلفی کشف شده است. به گزارش راز بقا این فضا‌ها احتمالاً برای مسکن، انبار و مقاصد اداری استفاده می‌شدند. چیدمان قلعه منعطف با طراحی معمولی دژ‌های باستانی است که حیاط مرکزی آن توسط دیوار‌ها و ساختمان‌ها احاطه شده است.

اهمیت فرهنگی و تاریخی

قلعه نهاوند برای مردم ایران و منطقه خاورمیانه از اهمیت فرهنگی و تاریخی ویژه‌ای برخوردار است. به عنوان نمادی از قدرت و استقامت ایران باستان، قلعه یک یادآوری از توان نظامی و نوآوری‌های معماری تمدن‌هایی است که در این منطقه ساکن بودند. این قلعه همچنین یک یادآوری از تاریخ پرنوسان ایران به‌ویژه در دوران ساسانیان و اوایل اسلام است.

نبرد نهاوند که در نزدیکی قلعه رخ داد، نقطه عطفی در تاریخ ایران بود. به گزارش راز بقا این نبرد پایان امپراتوری ساسانی و آغاز فتح اسلامی ایران را نشان داد. سقوط امپراتوری ساسانی تأثیرات عمیقی بر فرهنگ، دین و حکمرانی ایران گذاشت و میراث این نبرد همچنان توسط تاریخ‌نگاران مطالعه و یادآوری می‌شود.

امروز، قلعه نهاوند به یک سایت باستان‌شناسی مهم و یک مقصد گردشگری محبوب تبدیل شده است. بازدیدکنندگان از سراسر جهان برای کاوش در خرابه‌های باستانی و آموختن درباره تاریخ غنی قلعه به این منطقه می‌آیند. کاوش‌های باستان‌شناسی همچنان به کشف آثار و ویژگی‌های جدید ادامه می‌دهند و بینش‌های ارزشمندی از گذشته به دست می‌دهند.

به گزارش راز بقا قلعه نهاوند یک سایت تاریخی شگفت‌انگیز است که نگاهی به دستاورد‌های نظامی و معماری باستانی امپراتوری ایران ارائه می‌دهد. موقعیت استراتژیک، ویژگی‌های دفاعی و ارتباط آن با رویداد‌های تاریخی مهم آن را به بخشی غیرقابل جایگزین از میراث فرهنگی ایران تبدیل کرده است. به عنوان یک دژ نظامی و نمادی از استقامت ایرانیان، قلعه نهاوند همچنان تخیل تاریخ‌نگاران، باستان‌شناسان و گردشگران را به خود جلب می‌کند.