












راز بقا: «شُنقار» یا «باز سیاهچشم» (Gyrfalcon) بزرگترین و قدرتمندترین گونهی شاهینهاست. این پرنده شکاری بومی مناطق قطبی و نیمهقطبی است و بر برخی از دورافتادهترین و سختترین زیستگاههای جهان حکومت میکند. بهخاطر جثه، سرعت و زیباییاش، شُنقار در فرهنگهای مختلف از جنگجویان وایکینگ تا خانهای مغول و اشراف قرون وسطی جایگاه افسانهای داشته است.
به گزارش راز بقا، شنقار پرندهای واقعاً بزرگ و قدرتمند است. طول بدن آن بین ۴۸ تا ۶۵ سانتیمتر و طول بالهایش میتواند بیش از ۱.۲ متر باشد که آن را از بسیاری شاهینهای دیگر متمایز میکند. این پرنده سه رنگ اصلی دارد: سفید، خاکستری و تیره.
رنگ سفید که تقریباً کاملاً سفید با لکههای تیره است، بسیار نادر و ارزشمند است و در شاهینبازی بسیار مورد توجه قرار میگیرد. رنگ خاکستری معمولترین رنگ است و به خوبی در زیستگاههای صخرهای یا توندرا استتار میشود. رنگ تیره عمدتاً در گرینلند و بخشهایی از کانادا دیده میشود. مادهها معمولاً بزرگتر و سنگینتر از نرها هستند.
به گزارش راز بقا، شُنقار در توندرا و مناطق نیمهقطبی زندگی میکنند و معمولاً روی لبههای صخرهای یا در آشیانههای متروکهی عقابها لانه میسازند. آنها پرندگانی تنها و بسیار قلمروطلب هستند و مناطق وسیعی از این مناطق سرد و یخزده را بهشدت محافظت میکنند.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
شهباز سرخ؛ شکارچی خشن آسمان با ترسناکترین صدای دنیا که فرمانروای پرندگان شکاری است
طعمههای اصلی آنها شامل تارمیگانها (پرندگانی شبیه قرقاول)، خرگوشهای قطبی، مرغان آبزی و حتی پرندگان شکاری دیگر است. آنها معمولاً با حملات ناگهانی و تعقیب سریع شکار میکنند. برخلاف شاهین تیزپر، شنقار بیشتر به پرواز در ارتفاع پایین و استفاده از پوشش زمین برای پنهان شدن و حمله معروف است.
شنقارها یا همان بازهای سیاهچشم چنان شکارچیان قدرتمندی هستند که طعمههایشان ممکن است تقریباً به اندازه خودشان وزن داشته باشد. همچنین آنها گاهی اوقات شکارهایشان را در برف یا شکافهای صخرهای پنهان میکنند که رفتاری نادر در میان پرندگان شکاری است.
به گزارش راز بقا، شنقار در طول تاریخ نماد قدرت و اشرافیت بوده است. در اروپا در قرون وسطی، فقط پادشاهان و امپراتورها اجازه داشتند شاهینهای این گونه را داشته باشند که گرانترین و ارزشمندترین پرندگان شکار بودند. نخبگان وایکینگ و مغول از این پرندگان برای شکار و حتی در جنگها استفاده میکردند.
نام این پرنده از زبان نورس قدیم گرفته شده که ترکیبی از «نیزه» و «شاهین» است و به توانایی جنگی آن اشاره دارد.
امروزه نیز شنقارها در دنیای شاهینبازی بسیار مورد توجهاند، بهویژه در کشورهای خاورمیانه که یک شنقار سفید ماده میتواند بیش از ۱۰۰ هزار دلار آمریکا قیمت داشته باشد. به همین دلیل، تلاشهایی برای حفظ جمعیت وحشی این پرنده در برابر تغییرات اقلیمی و شکار غیرقانونی در جریان است.
به گزارش راز بقا، علیرغم تصویر اشرافیاش، شنقار ویژگیهای عجیب و جالبی دارد. نخست اینکه خود لانه نمیسازد و معمولاً از آشیانههای قدیمی، بهویژه آشیانه کلاغها یا عقابهای طلایی استفاده میکند.
دوم اینکه برخلاف بسیاری پرندگان شکاری، توانایی تغییر استراتژی شکارش را دارد و بر اساس فراوانی طعمهها، مثلاً در زمان زیاد بودن تارمیگانها، فقط روی آنها تمرکز میکند و در غیر این صورت به شکار مرغابیها یا پرندگان دریایی میپردازد.
یکی از باورهای عجیب جوامع بومی قطبی این است که شنقار حامل ارواح جنگجویان است و مسیر پرواز آن را بهعنوان نشانه و فال تعبیر میکنند. از نظر زیستی، این پرنده توانایی بقا در دماهای زیر منفی ۵۰ درجه را دارد و بهخوبی با سرما سازگار شده است؛ پرهای آن حتی روی انگشتان پا هم بسیار ضخیم است که در میان شاهینها نادر است.
شاید عجیبترین موضوع این باشد که وقتی شنقار بسیار گرسنه میشود، شکارهایی بزرگتر از خود را نیز هدف میگیرد، از جمله روباه قطبی یا جوجههای غاز. همچنین گزارش شده که آنها گاهی به محل شکارهای یخزده بازمیگردند و این نشاندهنده حافظه و برنامهریزی آنها است.
این ویژگیهای عجیب و شگفتانگیز، رازآلودگی و عظمت شنقار را دوچندان کردهاند؛ شکارچی برتری که بهاندازه زیباییاش، مرموز و باشکوه است.