آیا مورچه‌ها صدا دارند و چرا صدای مورچه‌ها را نمی‌شنویم؟

راز بقا: تحقیقات جانورشناسان و محققان زیست شناسی مورچه‌ها را حشراتی می‌دانند که اجتماعی اند و از خانواده فورمیسیدی (Formicidae) می‌باشند و حدودا ۱۱۰ تا ۱۳۰ سال پیش و پس از پیدایش گیاهان گلدار از نیاکان زنبور مانندشان تکامل پیدا کرده اند. طبق برآورد‌ها حدود ۲۲۰۰۰ گونه مورچه در جهان وجود دارد که ۱۲۵۰۰ گونه از این تعداد شناسایی شده است.

صدای مورچه

جالب است بدانید که قطب جنوب و چند جزیره دیگر که پرت و خالی از سکنه هستند تنها جا‌هایی در زمین هستند که در آن‌ها مورچه بومی وجود ندارد. بیشتر مورچه‌ها به رنگ‌های سیاه و قرمز هستند هرچند رنگ‌های سبز و فلزی نیز در میان شان دیده شده است؛ و جالب‌تر این است که به ازای هر انسان در کره خاکی ۱ میلیون مورچه وجود دارد.

از صدای مورچه چه می‌دانید؟!

۱۴۰۰ سال پیش در کتاب آسمانی ما مسلمانان سخن از گفتگویی است که میان حضرت سلیمان و یک مورچه واقع شده است، این گفتگو که در آیات ۱۸ و ۱۹ سوره نمل آمده است به شرح زیر است:

حَ» تَّى إِذَا أَتَوْا عَلَى وَادِ النَّمْلِ قَالَتْ نَمْلَهٌ یَا أَیُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَسَاکِنَکُمْ لَا یَحْطِمَنَّکُمْ سُلَیْمَانُ وَجُنُودُهُ وَهُمْ لَا یَشْعُرُونَ فَتَبَسَّمَ ضَاحِکًا مِنْ قَوْلِهَا وَقَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَعَلَى وَالِدَیَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَدْخِلْنِی بِرَحْمَتِکَ فِی عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ»

«تا آنگاه که به وادى مورچگان رسیدند مورچه‏ اى [به زبان خویش]گفت اى مورچگان به خانه ‏هایتان داخل شوید مبادا سلیمان و سپاهیانش ندیده و ندانسته شما را پایمال کنند؛ [سلیمان]از گفتار او دهان به خنده گشود و گفت پروردگارا در دلم افکن تا نعمتى را که به من و پدر و مادرم ارزانى داشته اى سپاس بگزارم و به کار شایسته‏ اى که آن را مى ‏پسندى بپردازم و مرا به رحمت‏ خویش در میان بندگان شایسته‏ ات داخل کن»

همانطور که مشاهده می‌کنید در این آیات به وجود یک زبان و صدای مورچه‌ها از طریق آن با یکدیگر سخن می‌گویند و ارتباط بر قرار می‌کنند تصریح شده است و این قابلیت و استعداد نیز در حضرت سلیمان علیه السلام قرار داده شده بوده که بتواند سخنان آنان را بشنود و بفهمد و با آنان سخن بگوید.

امروزه نیز داشنمندان تلاش زیادی نمودند تا بتوانند راه‌های ارتباط گیری حشرات از جمله مورچه‌ها را کشف و ضبط کنند و سرانجام دکتر Robert Hickling سال‌های متمادی و زیادی حشرات را تحت نظر و کنترل گرفت و بالاخره توانست صدایی که از آن‌ها صادر می‌شود را ضبط کند.

این محقق و پژوهشگر توانست رد مورچه‌ها را در زمین‌های کشاورزی از طریق صدای آنان پیدا کند و چیزی که حیرت انگیز بود، مورچه‌ها در مکان‌ها و موقعیت‌های متفاوت و مختلف صدا‌های متفاوتی داشتند و حتی دو مورچه نسبت به یگدیگر نیز صدایی متفاوت داشت.

همانطور که بالاتر گفتیم در جهان ۱۲ هزار نوع و گونه مورچه وجود دارد تعداد انواع مورچه‌ها به حدی زیاد است که تعداد مورچه‌ها یک میلیون نسبت به یک انسان است و این شگفت آور است که این همه تنوع در صدای مورچه وجود دارد.

اولین بار که صدای موچه توسط انسان شنیده شد سال ۲۰۰۶ بود که این دانشمند توانست صدای چند نوع از این مورچه‌ها را ضبط کند و ننتیجه تحقیقاتش را به چاپ برساند.

در جهان ۱۲ هزار گونه مورچه وجود دارد و تعداد مورچه‌ها نسبت به تعداد انسان‌ها چند برابر می‌باشد. به همین دلیل دانشمندان در حیرتند در برابر این همه تنوع در صدا و گونه‌های موجود در مورچه‌ها چگونه به یک نتیجه هدفمند برسند.

طبق تحقیقات دانشمندان مورچه از لحاظ شنوایی نسبت به انسان‌ها برتری دارند مورچه قادرند از طریق شاخک‌های حسی خود پیام‌های صوتی را بصورت خالص دریافت کنند. شاخک‌های مورچه این توانایی را دارد که صدا‌های دریافتی را رتوش کرده و همه صدا‌های اضافی را حذف و صدای خالص را تحویل دهد.

گفته شده که مورچه‌ها در هنگامی که احساس خطر می‌کنند صدای مخصوصی را از خود صادر می‌کنند و به همه مورچه‌ها و دوستان شان می‌فرستند و به این وسیله می‌توانند عکس العمل مناسب در هننگام خطر از خود نشان دهند.

چرا قادر به شنیدن صدای مورچه‌ها نیستیم؟!

انسان‌ها قادرند تا صدا‌هایی بین ۲۰ تا ۲۰۰۰۰ هرتز را بشنوند، همانطور که می‌دانید صدا‌هایی کنتر از این حد را فو صوت و صدا‌های قوی‌تر از آن فرا صوت می‌نامند. حالا بهتر است بدانید که ارتعاشات صوتی‌ای که مورچه‌ها تولید می‌کنند بسیار بیشتر از بازه‌ی شنیداری ما انسان‌ها می‌باشد و به عبارت دیگر مورچه‌ها صوتی بالاتر از ۲۰۰۰۰ هرتز را تولید می‌کنند که در واقع فرا صوت است.

به همین دلیل ما قادر نیستیم صدای مورچه را بشنویم و برای شنیدن آن باید گوش ما قابلیت شنیدن را داشته باشد که امروزه به مدد علم و تکنولوژی فقط انسان قادر است که صدای آن‌ها را ضبط کند.

اما این هم جای شکر دارد که انسان بصورت طبیعی قادر نیست صوت مورچه را بشنود تصور کنید یک صف از مورچه‌ها را می‌بینید که دارند با یکدیگر صحبت می‌کنند و ما می‌توانیم صدیا آن را بشنویم فکر می‌کنید با این حجم از صدا دنیا برای زندگی ما جای مناسبی بود؟