گوسفند «مهربانِ» ایرانی؛ گوسفندی همدانی که انگلیسی‌ها عاشقش شدند!

راز بقا: ایران یکی از کشور‌هایی است که تنوع بالایی در انواع مختلف دام از جمله گوسفند و بز دارد و از این لحاظ در کنار سایر کشور‌های پیشرفته آسیایی در این حوزه یعنی چین و هند و پاکستان قرار می‌گیرد. برخی از دام‌های ایرانی گا‌ها توسط اروپاییان در سال‌های بسیار دور به اروپا و آمریکا وارد شدند تا آن‌ها نیز بتوانند این گوسفندان را در کشور خود پرورش دهند.

به گزارش راز بقا، یکی از گوسفندانی که طرفداران بسیاری دارد و در کتاب مشهور نژاد‌های مختلف دام دپارتمان حیوانات و علوم تغذیه دانشگاه ایالتی اوکلاهاما نیز آمده گوسفند نژاد «مهربان» است، گوسفندی که مختص استان همدان است. بیش از ۴۰ درصد از گوسفندان این استان را گوسفند نژاد «مهربان» تشکیل می‌دهد. 

«یان لادر میسون» دام‌شناس و جانورشناس مشهور انگلیسی یک کتاب دیکشنری درباره انواع نژاد‌های دام نوشت که اکنون کتاب بیس رشته علوم دامی به شمار می‌رود. عنوان کتاب وی «دیکشنری نژاد‌های دام جهان» است که بر طبقه‌بندی انواع مختلف دام تمرکز دارد. این کتاب برای اولین بار در سال ۱۹۵۱ منتشر شد و در زمان حیات او چهار بار تجدید چاپ شد. وی در کتاب خودش نژاد «مهربان» را که نژاد بومی استان همدان است نیز توضیح داده است. تخصص اصلی میسون اصلاح ژنتیک و نژاد بود. وی در سال ۲۰۰۷ در شهر ادینبورو درگذشت. 

منشأ این نژاد گوسفند استان همدان است. در این استان، نژاد غالب مهربان است که عمدتاً برای تولید گوشت پرورش داده می‌شود. طبق برآورد‌های صورت گرفته تعداد این گوسفندان در حال حاضر تقریباً ۳ میلیون رأس است.

چند قلوزایی و نرخ باروری و بقا از تولد تا از شیر گرفتن زیاد است. کیفیت پشم این گوسفند برای تولید فرش بسیار عالیست و اگرچه این نژاد یک نژاد گوشتی است، اما پشم این گوسفند نیز در فرش ایرانی مورد پسند بوده است. 

ویژگی‌های ظاهری گوسفند نژاد «مهربان»

گوسفند مهربان بدن کشیده‌ای دارد و همزمان دارای وزن بالایی نیز هست و به همین دلیل یک نژاد گوشتی محسوب می‌شود. پشم این گوسفند به لحاظ حجمی زیاد نیست، اما کیفیت خوبی دارد و برای تولید فرش نیز استفاده می‌شود. سر و صورت این گوسفند پشم ندارد و حتی گا‌ها در برخی از انواع این نژاد بی‌پشمی تا سینه حیوان نیز ادامه دارد. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید: 

گوسفند «بلخی»؛ گوسفندی افغانستانی که مثل ورزشکار‌ها بدنی عضلانی دارد و در گرما می‌میرد!
بز «مَرخز» کردستان؛ بزی کمیابی که تنها در شهر بانه پیدا می‌شود
زورس؛ حیوان عقیم و شگفت‌انگیزی که حاصل جفت‌گیری اجباری گورخر و اسب است!

دنبه این گوسفند مشهور است و حجم بالایی دارد حتی گفته می‌شود که از سایر نژاد‌های ایرانی دنبه بزرگتری دارد. رنگ پشم این گوسفندان بین خرمایی پررنگ تا آلبالویی مات است و رنگ این گوسفند در این طیف و با بالغ‌تر شدن تغییر می‌کند. از جمله ویژگی‌های دیگر این گوسفندان شاخدار بودن جنس نر و بی‌شاخ بودن جنس ماده است. البته شاخ گوسفند مهربان نر بسیار ظریف و کوچک است. 

چشم‌های مورب، گوش‌های لاله‌ای، سوراخ‌های بینی گود و نزدیک به هم، دنبالچه دوکی شکل با دنبه پیوسته و رنگ قهوه‌ای رو به سیاه از دیگر ویزگی‌های ظاهری گوسفند مهربان است. این نژاد از بدو تولد تا ۶ ماهگی روزانه حدود ۱۷۰ گرم افزایش وزن دارد و بعد از آن نیز درصد افزایش وزن بدن نیز بیشتر و بیشتر می‌شود و به همین دلیل برای تولید گوشت پرورش داده می‌شود. 

به گزارش راز بقا؛ چرا نام این گوسفند «مهربان» است؟ برای پاسخ به این سؤال باید گفت که زادگاه اولیه این گوسفند همدان است و البته در قسمت‌های دیگر کشور از جمله استان کردستان و سیستان و بلوچستان نیز این نژاد پرواربندی و پرورش داده می‌شود. ظاهرا دلیل نام‌گذاری این گوسفند از زادگاهش نشأت می‌گیرد. این حیوان برای اولین بار در منطقه‌ای به نام «مهربان» در استان همدان مشاهده شده و برای همین نام این حیوان «مهربان» است. دهستان مهربان نیز در شهر کبودرآهنگ واقع شده، شهری که به عنوان سرزمین غار‌های شگفت‌انگیز مشهور است و رتبه اول جذب گردشگر در استان همدان را از آن خود کرده است. 

یکی دیگر از ویژگی‌های مهم مهربان نرخ دوقلوزایی بالای آن است و همین امر این گوسفند را به یک نژاد جذاب در بین پرورش‌دهندگان دام تبدیل کرده است. نرخ بالای دوقلوزایی برای دامداران مساوی است با افزایش سود و درآمد و به همین دلیل پرورش این گوسفند صرفه خوبی برای کشاورزان و دامداران دارد. درصد دوقلوزایی این گوسفند بر اساس آخرین آمار بالای ۱۰۰ درصد است و این بدین معنی است که این گوسفند کاملا دوقلوزاست. 

این گوسفند جذاب و شگفت‌انگیز برای افزایش تولید مثل و افزایش تولید گوشت به ترتیب با نژاد‌های رومانوف و نژاد سنگین پاکستانی ترکیب می‌شود.