جمجمه الاغ؛ کاربرد عجیب جمجمه الاغ در کرمان، کاشمر، قاین و سبزوار در دفع ارواح شیطانی و بارش باران
در آیین‌های کهن ایران، جمجمه‌ی الاغ نقشی رازآلود در مراسم باران‌خواهی داشته‌است؛ از سوزاندن تا انداختن در چاه، برای طلب باران و دفع شر.
راز بقا: در بسیاری از مناطق ایران، به‌ویژه در استان‌های خراسان و کرمان، استفاده از جمجمه الاغ در آیین‌های باران‌خواهی از جمله سنت‌های کهنی است که نشان‌دهنده پیوند عمیق آیین‌ها با اسطوره‌ها و اعتقادات بومی است. این آیین‌ها نه‌تنها در زندگی روزمره مردمان نواحی خشک و کویری نقش داشته‌اند، بلکه بازتابی از تاریخ دینی، اسطوره‌ای و فرهنگی ایران کهن نیز به‌شمار می‌روند.
پیشینه تاریخی و اسطوره‌ای
به گزارش راز بقا، استرابو، مورخ و جغرافی‌دان یونانی قرن اول پیش از میلاد، از پرستش آرس (بهرام/مهر) نزد مردم کرمان سخن گفته و اشاره کرده که برای این ایزد، خر و گورخر قربانی می‌کرده‌اند. این گزارش تاریخی نشان می‌دهد که استفاده از خر در آیین‌های مذهبی و باران‌خواهی سابقه‌ای کهن دارد.
دکتر مهرداد بهار نیز در کتاب از اسطوره تا تاریخ اشاره می‌کند که قوم هند و ایرانی، گاو را حیوانی مقدس می‌دانستند و گوشت آن را نمی‌خوردند؛ به‌همین دلیل، برای قربانی از حیوانات دیگر مانند گوسفند یا خر استفاده می‌شده است. این روند فرهنگی تا سال‌های اخیر نیز در ایران ادامه داشته است.
نقش جمجمه الاغ در آیین‌های باران‌خواهی
جمجمه الاغ در این آیین‌ها تنها به‌عنوان یک شیء فیزیکی استفاده نمی‌شود، بلکه نمادی است از سنت، باور، جادو، طلسم و پیوند انسان با طبیعت. کاربرد جمجمه الاغ به‌اشکال گوناگون و در مناطق مختلف، با تنوع چشم‌گیری اجرا می‌شده است.
بزک جمجمه توسط زنان
در بسیاری از مناطق، جمجمه الاغ را بزک می‌کردند؛ این کار معمولاً توسط زنان سالخورده انجام می‌شد. تزیین جمجمه به‌شکل عروس، نمادی از آشتی با طبیعت و جلب رضایت ارواح نیکو بوده است.
نمونه‌های محلی از آیین‌های مرتبط با جمجمه الاغ
روستای زهان (شهرستان قاین)
در روستای زهان، مراسم‌های گوناگونی برای باران‌خواهی اجرا می‌شده است:
الف: دعای باران
مردم روستا روز‌های پنجشنبه و جمعه را روزه می‌گرفتند و سپس با لباس‌های پشت و رو شده به‌سمت پشته فرزک حرکت می‌کردند. این رفتار نماد شرمندگی و توبه از گناهان بود.
ب: نصب جمجمه بر سر چوب
جمجمه الاغ را بر سر چوب می‌کردند و در نقطه‌ای مرتفع قرار می‌دادند. این عمل برای دفع ارواح اهریمنی و جذب نیرو‌های مثبت به‌کار می‌رفت.
ج: هفت جمجمه
هفت جمجمه الاغ به بیابان برده شده، در آتش سوزانده می‌شدند و خاکستر آنها به آب روان ریخته می‌شد. این آیین ترکیبی از تطهیر و هدیه به طبیعت بود.
د: خراب کردن لانه کلاغ
در صورت عدم موفقیت آیین‌های قبلی، مردم به تخریب لانه‌های کلاغ می‌پرداختند. باور بر این بود که استخوان مرده بی‌نماز، توسط کلاغ به آبادی آورده شده و مانع بارش باران شده است.
برای مطلعه بیش‌تر بخوانید:
قبرستان جن‌ها؛ ترسناک‌ترین مکان ایران در چابهار که هیچ انسانی جرأت نزدیک شدن به آن را ندارد
دوال‌پا؛ پیرمردی نحیف با پا‌های ۴۰ متری که روی دوش انسان سوار می‌شود و از او تا حد مرگ کار می‌کشد
بوسلامه؛ کابوس مردم جنوب که از اعماق دریا بالا می‌آید و صیادان را با خود به زیر آب می‌برد
آیین‌هایی با حضور یگانه جمجمه الاغ
شفیع‌آباد کاشمر
در این روستا، کله الاغی را تزئین کرده و در پارچه‌ای می‌پیچیدند. به گزارش راز بقا پیرزنی آن را حمل می‌کرد و کودکان به‌دنبال او آواز می‌خواندند. در پایان، جمجمه سوزانده و خاکسترش در آب رها می‌شد.
دشت بیاض قاین
مردم این منطقه باور داشتند که خشکسالی ناشی از جادوی بسته شدن آسمان است. برای شکستن طلسم، کله الاغی را می‌سوزاندند.
نزل‌آباد سبزوار
جمجمه الاغ به‌شکل عروس آراسته شده و طی مراسمی به چاه انداخته می‌شد. این آیین نیز با دف‌نوازی و جمع‌آوری شاباش همراه بود.
نگاهی اسطوره‌شناسانه به حضور استخوان و جمجمه در آیین‌ها
باور‌های کهن زرتشتی درباره استخوان مردگان به‌شدت ریشه‌دار بوده‌اند. به گزارش راز بقا استخوان انسان و سگ به‌عنوان عامل ناپاکی قلمداد می‌شده و دفن آنها با دقت و در مکان‌های خاصی همچون استودان انجام می‌شده است. به‌همین ترتیب، جمع‌آوری و سوزاندن استخوان‌ها برای تطهیر روستا و زدودن ناپاکی، در آیین‌های باران‌خواهی دیده می‌شود.
کاربرد جمجمه الاغ در آیین‌های باران‌خواهی، صرفاً یک عمل آیینی نیست بلکه ریشه در فرهنگ، تاریخ، اسطوره و اسطوره‌زدایی مردم ایران دارد. این سنت‌ها نشان می‌دهند که چگونه جوامع انسانی تلاش کرده‌اند با استفاده از نماد‌ها و مناسک، طبیعت را تحت تأثیر قرار دهند. آیین‌هایی که اگرچه در نگاه نخست ساده و روستایی می‌نمایند، اما آینه‌ای هستند از جهان‌بینی مردمانی که با کمترین امکانات، در جستجوی پاسخی برای نیاز‌های بنیادین خود، به فرهنگ و آیین پناه می‌بردند.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
قدرت شاخ بز؛ چرا در روستاهای ایران بالای در ورودی خانه‌ها شاخ بز نصب می‌کنند؟
خروس سیاه مرگ؛ خروس شوم کرمانشاه و ایلام که ارواح را دعوت می‌کند و خبر مرگ می‌دهد
زنی که با «شاهمار سیاه تفتان» ازدواج کرد؛ قصه عاشقانه بلوچی در کوه تفتان و صدای فلوتی که از درون سنگها می‌آید
نسناس؛ ترسناک‌ترین موجود افسانهای ایران که چهرهای ترسناک دارد و تبدیل به فحش شده است!
آداب شکار در فرهنگ بختیاری؛ بختیاریها چرا شکار می‌کردند و چه قوانینی برای شکار داشتند؟
آل؛ هیولای افسانهای شبیه پیرزنی لاغر و استخوانی که به زنان باردار حمله می‌کند و نوزادان را میدزدد
ملمداس؛ زنی ترسناک و افسونگر با پا‌های آهنی که مردان هوسباز را سلاخی می‌کند!
مار نگهبان گنج؛ چرا روی همه دفینهها و گنجها یک مار بزرگ خوابیده است؟!
ارسال نظر
نظرات بینندگان
ناشناس
| 
۰۹ خرداد ۱۴۰۴ - ۱۴:۵۱
مردم ما کی میخوان دست از این خرافات بردارن؟؟؟؟؟
سردارخان
| ۰۹ خرداد ۱۴۰۴ - ۱۶:۰۰
فقط خرافات از خدا بی خبرا
دکتر پایکاری. فشندی
| ۰۹ خرداد ۱۴۰۴ - ۱۸:۴۳
فقط نماز باران در بیابان اثر دارد نه خرافات اخلاق احترام دارد و بهشتی است حیوانات دست. از این خرافات بردارید الاغ زحمتکش و بار بر است دست کشاورزان و گوسفندان را میگیرد و هدیه خداوند است مانند گاو جنگ انداختن حیوانات هم گناه بزرگی است و عذاب آور است
پارسی
| ۰۹ خرداد ۱۴۰۴ - ۲۰:۱۶
سعدی یک شعر راجع به این موضوع داره
مپندار جان پدر کین حمار....کند دفع چشم بد از کشتزار
که این دفع چوب از سر و گوش خویش......
نمی‌کرد تا ناتوان مرد و ریش
مپندار جان پدر کین حمار....کند دفع چشم بد از کشتزار
که این دفع چوب از سر و گوش خویش......
نمی‌کرد تا ناتوان مرد و ریش
ناشناس
| ۱۰ خرداد ۱۴۰۴ - ۰۱:۰۴
دربین تمام مخلوقات خدا ظالمتر وبی.ومفسدتروبی رحم تر
از انسان پیدانمیشود دوربین مخلوقات خدا تنها انسان است
که ازهمه بیشترخشم وغضب خدارابجوش می آورد متوهم تر
وخرافاتی ترازانسان پیدانمیشود
حیوان بیچاره ای که خدا برای راحتی بشروخدمت به طبیعت
آفریده که بیشترین نفعش به انسان دوپااست این حیوان نجیبی و بیچاره زمانی خودروی
سواری و وانت باروتراکتورکمباین
خرمن کوب وشخم زن دراختیارانسان بی رحم بوده و هست زمانی بهترین و راحت ترین لحظه این حیوان بیچاره بستن سنگ آسیاب به گردن خر
بیچاره وازهمه این بی عدالتی وظلم درحق این حیوان که بگذریم سلاخی کردنش برای خرافات انسان است
از انسان پیدانمیشود دوربین مخلوقات خدا تنها انسان است
که ازهمه بیشترخشم وغضب خدارابجوش می آورد متوهم تر
وخرافاتی ترازانسان پیدانمیشود
حیوان بیچاره ای که خدا برای راحتی بشروخدمت به طبیعت
آفریده که بیشترین نفعش به انسان دوپااست این حیوان نجیبی و بیچاره زمانی خودروی
سواری و وانت باروتراکتورکمباین
خرمن کوب وشخم زن دراختیارانسان بی رحم بوده و هست زمانی بهترین و راحت ترین لحظه این حیوان بیچاره بستن سنگ آسیاب به گردن خر
بیچاره وازهمه این بی عدالتی وظلم درحق این حیوان که بگذریم سلاخی کردنش برای خرافات انسان است
واقع بین
| ۱۰ خرداد ۱۴۰۴ - ۰۹:۳۴
از این جور آدما تو در ایران متأسفانه زیاده که هر روز به جامعه تزریق میشن که حتی بعضی از آنها باسواد هستند ولی اندیشه خوبی ندارند
مسعود
| ۱۰ خرداد ۱۴۰۴ - ۰۹:۳۶
یکی روستایی سقط شد خرش
علم کرد بر تاک بستان سرش
جهان‌دیده پیری بر او برگذست
چنین گفت خندان به ناتور دشت
مپندار جان پدر کاین کمتر
کند دفع چشم بد از کشتزار
که این دفع چوب از سر و گوش خویش
نمی‌کرد تا ناتوان مرد و ریش
علم کرد بر تاک بستان سرش
جهان‌دیده پیری بر او برگذست
چنین گفت خندان به ناتور دشت
مپندار جان پدر کاین کمتر
کند دفع چشم بد از کشتزار
که این دفع چوب از سر و گوش خویش
نمی‌کرد تا ناتوان مرد و ریش
ناشناس
| ۱۰ خرداد ۱۴۰۴ - ۱۱:۴۸
آیا دفع شر از کسانی که به کشورهای همسایه و مکه و مدینه اهانت می کنند هم می کند ؟
ناشناس
| ۱۰ خرداد ۱۴۰۴ - ۱۴:۵۶
بابا من ۳۸ سال عمرم هست بچه خود قاین هستم تا بحال چنین چیزی نشنیدم جمجمه الاق چرا نماز دیدم حداقل تویی که این خرافات رو می نوسی الکی اسم شهر رو خراب نکن اگر خوب بود می گفتی بیرجند حالا که خرابه قاین
M.M
| ۱۰ خرداد ۱۴۰۴ - ۱۸:۴۲
سحر و جادو همش خرافات است...
این اعتقادات شیطان پرستی است...
دعای باران بخوانید از خدا طلب باران کنید.
این اعتقادات شیطان پرستی است...
دعای باران بخوانید از خدا طلب باران کنید.
احمد
| ۱۰ خرداد ۱۴۰۴ - ۲۱:۰۰
الاغ‌اگر‌هنر‌داشت‌عمری‌چوب‌درکله‌اش‌نمیخورد
خرافات‌تمامی‌ندارد
خرافات‌تمامی‌ندارد
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان