خار مریم؛ با ارزش‌ترین گیاه دارویی ایران که دارویی شگفت‌انگیز برای دردهای کبد، دیابت و پوست است
خار مریم یا Silybum marianum گیاهی دارویی با خواص بی‌نظیر برای کبد، دیابت و پوست است که در بسیاری از مناطق ایران می‌روید و با نام‌های محلی مختلفی شناخته می‌شود. در این مقاله با کاربرد، خواص، روش مصرف و وضعیت کشت آن در ایران آشنا شوید.
راز بقا: خار مریم (Silybum marianum)، گیاهی از خانواده کاسنیان (Asteraceae)، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین گیاهان دارویی در طب سنتی و مدرن شناخته می‌شود. این گیاه به‌دلیل ترکیبات فعال خود، به‌ویژه سیلیمارین، در درمان و پیشگیری از بیماری‌های مختلف، به‌خصوص اختلالات کبدی، مورد توجه قرار گرفته است.
ویژگی‌های گیاه‌شناسی
به گزارش راز بقا، خار مریم گیاهی دو ساله با ارتفاعی بین ۳۰ تا ۲۰۰ سانتی‌متر است. برگ‌های آن دارای رگه‌های سفید و لبه‌های خاردار هستند و گل‌های بنفش تا صورتی آن در فصل بهار تا اواسط تابستان شکوفا می‌شوند. بذر‌های این گیاه در غلاف‌هایی قهوه‌ای‌رنگ قرار دارند و حاوی سیلیمارین، ترکیب فعال اصلی گیاه، هستند.
پراکندگی جغرافیایی و نام‌های محلی در ایران
خار مریم در مناطق مختلف ایران به‌صورت خودرو رشد می‌کند. به گزارش راز بقا از جمله مناطقی که این گیاه در آنها یافت می‌شود می‌توان به گرگان، گنبد کاووس، کلاردشت، آذربایجان، کرمانشاه، لرستان، خوزستان، فارس، بوشهر و دشت مغان اشاره کرد.
در مناطق مختلف ایران، خار مریم با نام‌های محلی متفاوتی شناخته می‌شود:
ماریتیغال: نامی رایج در شمال ایران، به‌ویژه در استان‌های گیلان و مازندران.
خار علیص: نامی که در برخی مناطق غربی ایران مانند کرمانشاه و ایلام استفاده می‌شود.
عکوب: نام عربی این گیاه که در مناطق جنوبی ایران مانند خوزستان رایج است.
خارسه و خارشیری: نام‌هایی که در برخی مناطق مرکزی ایران به این گیاه اطلاق می‌شود.
ترکیبات فعال و خواص دارویی
بذر‌های خار مریم حاوی ترکیبات فعالی مانند سیلیمارین هستند که مجموعه‌ای از فلاونولیگنان‌ها از جمله سیلی‌بین، ایزوسیلی‌بین، سیلی‌کریستین و سیلی‌دیانین را شامل می‌شود. این ترکیبات دارای خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی و محافظت‌کننده از کبد می‌باشند.
علاوه بر سیلیمارین، بذر‌های این گیاه حاوی اسید‌های چرب غیر اشباع مانند لینولئیک اسید و اولئیک اسید هستند که در کاهش کلسترول و بهبود سلامت قلب مؤثرند.
کاربرد‌های درمانی در طب سنتی و مدرن
حفاظت از کبد: خار مریم با افزایش سنتز پروتئین‌های ریبوزومی و تحریک بازسازی سلول‌های کبدی، به بهبود عملکرد کبد کمک می‌کند.
درمان دیابت نوع ۲: مصرف منظم سیلیمارین می‌تواند به کاهش سطح قند خون و بهبود مقاومت به انسولین کمک کند.
افزایش شیر مادران شیرده: خار مریم با تحریک ترشح هورمون پرولاکتین، می‌تواند به افزایش تولید شیر در مادران کمک کند.
سلامت پوست: خواص آنتی‌اکسیدانی خار مریم به کاهش آکنه و جلوگیری از پیری زودرس پوست کمک می‌کند.
پیشگیری از سرطان: ترکیبات موجود در خار مریم با مهار رشد سلول‌های سرطانی و تقویت سیستم ایمنی، در پیشگیری از برخی انواع سرطان مؤثر هستند.
در برخی مناطق خشک ایران، چوپان‌ها زمانی که در بیابان با کمبود آب مواجه می‌شوند، برای رفع تشنگی و تأمین رطوبت بدن، از ساقه‌های گوشتی و آبدار گیاه خار مریم استفاده می‌کنند. این ساقه‌ها بافتی نسبتاً آبدار دارند و می‌توانند در شرایط سخت، نقش یک منبع آب موقت را ایفا کنند.
روش‌های مصرف در ایران
در ایران، خار مریم به‌صورت‌های مختلفی مصرف می‌شود:
دمنوش: با دم‌کردن بذر‌های خردشده در آب جوش تهیه می‌شود.
کپسول یا قرص: مکمل‌های حاوی سیلیمارین در داروخانه‌ها موجود است.
عرق گیاهی: عرق خار مریم نیز به‌عنوان یک نوشیدنی دارویی مصرف می‌شود.
توصیه می‌شود قبل از مصرف هرگونه فرآورده‌ای از خار مریم، با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت شود، به‌ویژه برای افراد باردار، شیرده یا دارای بیماری‌های خاص.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
آنغوزه؛ گیاهی ارزشمند با خواص دارویی که هر هفت سال گل می‌دهد و چیدنش جریمه دارد!
دمبل یا دنبلان گران‌ترین قارچ کوهی دنیا؛ کجا بیشترین دنبلان کوهی را دارد و چطور آن را پیدا کنیم؟
کشت و برداشت در ایران
خار مریم به‌دلیل مقاومت به خشکی و نیاز کم به آبیاری، گزینه‌ای مناسب برای کشت در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران است. به گزارش راز بقا کاشت آن از طریق بذر انجام می‌شود و برداشت بذر‌ها زمانی صورت می‌گیرد که غلاف‌ها به‌رنگ قهوه‌ای درآیند. در مزارع بزرگ، برداشت با استفاده از ماشین‌آلات کشاورزی انجام می‌شود، در حالی‌که در کشت‌های خانگی یا کوچک، با دست و استفاده از دستکش و قیچی صورت می‌گیرد.
خار مریم، گیاهی با خواص دارویی متعدد است که در طب سنتی و مدرن جایگاه ویژه‌ای دارد. با توجه به شرایط اقلیمی ایران، این گیاه می‌تواند به‌عنوان یک منبع دارویی ارزشمند در کشور کشت و بهره‌برداری شود. استفاده از خار مریم در درمان بیماری‌های کبدی، دیابت، مشکلات پوستی و پیشگیری از سرطان، نشان‌دهنده اهمیت این گیاه در حفظ سلامت انسان است.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
سمسیل یا سیاه‌شور مصری؛ گیاه خوشمزه‌ای که در خشک‌ترین بیابان‌های جهان رشد می‌کند و دوای درد کلیه است!
قارچهای سمی لرستان؛ قارچهای سمی این شکلی هستند و خوردن آنها ممکن است مرگبار باشد
جاشیر؛ شاه گیاه بهاری کوه‌های زاگرس از کرمانشاه تا فارس که به خاطرش آدمهای زیادی کشته شدهاند!
آنغوزه؛ گیاهی ارزشمند با خواص دارویی که هر هفت سال گل می‌دهد و چیدنش جریمه دارد!
شنگ یا ریشبز خالدار؛ محبوب‌ترین سبزی کوهی در لرستان و چهار محال و بختیاری که تنها ۹۰ روز برای خوردنش فرصت دارید!
گل پیپ هلندی؛ گلی شبیه پیپ که باعث تسهیل زایمان در زنان و سرطان در مردان می‌شود!
دم شیر؛ گیاهی که برای سلامت زنان، کاهش استرس، تنظیم پریود و سلامت قلب خوب است!
گل مغربی؛ درمان معجزهآسای جوش و اگزما با قدیمیترین گیاه دارویی جهان!
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان