ازدواج و طلاق در انسان‌های اولیه؛ اولین ازدواج جهان کی و کجا انجام شد؟

راز بقا: ازدواج در اولین انسان‌ها یعنی کسانی که بین ۵ تا ۱.۸ میلیون سال پیش زندگی می‌کردند، استفاده بسیار کمی داشت و در واقع جایگاهی در بین آن‌ها نداشت.

به گزارش راز بقا، با استفاده از رفتار بونوبو‌ها به عنوان مبنایی برای چگونگی رفتار انسان‌های اولیه، فرض بر این است که مردان و زنان اولیه با شرکای زیادی رابطه جنسی داشته اند. به اشتراک گذاشتن غذا اساساً در ازای محبت‌های جنسی بود، از جمله محبت‌های جنسی بین جفت‌های همجنس. از آنجایی که ماده‌ها می‌توانستند غذا (میوه‌ها، آجیل و حشرات) جمع‌آوری کنند، و همزمان نوزادان خود را حمل و از آن‌ها محافظت می‌کردند، مردان به عنوان محافظ یا تأمین‌کننده کاربرد چندانی نداشتند. به همین دلیل هیچ یک از زوجین از قرار گرفتن در یک رابطه مبتنی بر تعهد دست کم منفعت چندانی نمی‌برد و به همین دلیل ازدواج کارکردی در این جوامع نداشت. 

با گرم شدن آب و هوا و کاهش جنگل‌ها، انسان‌ها شروع به حرکت به سمت ساوانا کردند، جایی که رژیم غذایی آن‌ها شامل پوشش گیاهی جمع‌آوری شده، گوشت به جا مانده از شکارچیان قبلی و در نهایت گوشتی بود که با استفاده از ابزار‌های مختلف شکار می‌شد. رژیم غذایی مبتنی بر گوشت بیشتر به این معنی بود که نوزادانی که زودتر به دنیا می‌آمدند نیاز به مراقبت بیشتری از سوی مادران خود داشتند. 

در این دوره (بین ۱.۸ میلیون تا ۲۳۰۰۰ سال پیش)، مردان و زنانی که احتمال زنده ماندن فرزندانشان بیشتر بود، همان‌هایی بودند که اولین ازدواج‌ها را تشکیل دادند.

شاید این ازدواج‌ها آنطور که ما امروز به ازدواج فکر می‌کنیم، نبوده‌اند، اما زوج‌های این دوره احتمالاً حدود سه یا چهار سال با هم می‌ماندند تا اینکه یکی یا دیگری برای تشکیل یک خانواده دیگر راهش را جدا می‌کرد و سرگردان می‌شد. 

(شاید تصادفی نباشد، این دقیقاً مدت زمانی است (۳ یا ۴ سال) که در آن نرخ طلاق در ازدواج‌های امروزی به اوج خود می‌رسد.)

حدود ۲۳۰۰۰ سال پیش، انسان‌ها شروع به پرورش غذای خود کردند و روابط انسانی را متحول کردند. اختراع گاوآهن در بیش از ۴۰۰۰ سال پیش به این معنی بود که مولدترین ترتیبات خانه آن‌هایی بود که در آن مردان و زنان وظایف خود را تقسیم می‌کردند. مردان قوی‌تر بودند و از نظر جسمی کمتر به بچه‌ها گره می‌خوردند، بنابراین بیرون می‌رفتند و روی زمین کار می‌کردند. زنان بیشتر در خانه می‌ماندند و از کودکان مراقبت می‌کردند و به کار‌های بی‌شماری دیگر مشغول بودند.

این دوره‌ای است که در آن ازدواج به پیوند بین دو نفر تبدیل شد و این موضوع توسط جامعه آن‌ها به رسمیت شناخته شد. کشاورزی مردم را به زمین گره می‌زد، به این معنی که در پایان دوره چهار ساله نه مرد و نه زن هیچ تمایلی به جستجو برای یافتن خانواده جدید نداشتند؛ بنابراین آن‌ها در کنار هم ماندند و به عنوان یک واحد برای تغذیه و مراقبت از کودکانی که به دنیا آورده بودند کار کردند.

شکل‌گیری ازدواج به عنوان یک قرارداد قانونی بین زن و مرد به مرور زمان به وجود آمد، زیرا جوامع به روشی «عادی و معمولی» برای سازماندهی خانواده دست یافتند و سپس آن عادی بودن را به قانون تبدیل کردند.

به عنوان مثال، اگر در درون گروه عادی بود که مردان و زنان مسئول تغذیه و مراقبت از فرزندان خود هستند در نتیجه آن، قوانینی وضع شد که به مردان اطمینان می‌داد که فرزندانی که بزرگ می‌کنند متعلق به خودشان هستند و به زنان اطمینان می‌دادند که شوهرشان همه آن‌ها را ترک نخواهد کرد. 

بنابراین، منشأ ازدواج ایجاد یک قرارداد قانونی که امکان به دست آوردن کنیز را برای مردان فراهم کند، نبود. این موضوع نشان می‌دهد که ریشه ازدواج اتفاقا به رابطه مرد با کنیز نبود بلکه مبنایی کاملا اقتصادی – اجتماعی داشت. البته این بدین معنا نیست که هرگز در قرارداد‌های ازدواج با زن و مرد چنین رفتاری نمی‌شد، اما منشأ واقعی ازدواج از تمایل بیولوژیکی زن و مرد برای زنده ماندن فرزندانشان سرچشمه می‌گرفت و این استراتژی مسلط به صورت تکاملی بود.

اولین ازدواج در سنت‌های دینی

اولین ازدواج رسمی در جهان یکی از موضوعات مورد بحث دنیای امروز است. برای دینداران، ازدواج ابتدا از باغ عدن سرچشمه گرفت، بنابراین، آدم و حوا اولین زوجی هستند که در تاریخ جهان ازدواج کردند، زیرا عقیده بر این است که همه انسان‌ها در اصل از آدم و حوا آمده اند. در کتاب مقدس نوشته شده است: سفر پیدایش ۲:۲۴. «مرد باید از پدر و مادر خود روی برگرداند و به همسرش وابسته شود و آن دو تبدیل به یک جسم شوند».

همچنین آمده است: «خداوند پس از آفریدن اولین زن و دادن این هدیه شگفت انگیز به مرد، ازدواج را برقرار کرد و دو نفر به یک موجود جدید تبدیل شدند. اساسی‌ترین رابطه انسانی در عالم آفریده خداوند و بین یک مرد و یک زن است. مرد مادر و پدرش را رها می‌کند در حالی که نسبت به همسرش ثابت قدم می‌ماند. این اکنون اساسی‌ترین تعهد او تحت امر خداست. به همین ترتیب، بانو از خانه پدری خود خارج می‌شود (مزمور ۴۵:۱۰) تا با شوهرش خانواده جدیدی تشکیل دهد. او اکنون اساسی‌ترین تعهد او تحت خداست».

اولین ازدواج در باور‌های غیرمذهبی

بر اساس باور‌های غیرمذهبی، ازدواج از نظر اجتماعی در چارچوب پیشرفت فرهنگی حاصل شده است.و از ابتدا چنین چیزی وجود نداشته است. به گفته رابرت هاومن، در فرهنگ‌های ماقبل تاریخ با همه افراد، اعم از زن و مرد، یکسان رفتار می‌شد. اگرچه هیچ پیوند زناشویی وجود نداشت، اما ازدواج‌های گروهی وجود داشت. هیچ محدودیتی برای اینکه چه کسی می‌تواند در این سازمان‌ها فعالیت جنسی داشته باشد وجود نداشت. 

در واقع، این نهاد دائماً در حال تحول بوده است. ازدواج برای اولین بار در عصر حجر برای ساختار و تنظیم رفتار جنسی و همچنین دادن چارچوبی محکم به خانواده‌ها و وظایف روزمره مورد استفاده قرار گرفت. اما این ایده بنیادی به طرق مختلف در طول تاریخ و در سراسر فرهنگ‌ها بیان شده است.

ازدواج یک امر مدنی بود که توسط قوانین امپراتوری در روم باستان رسیدگی می‌شد. دادگاه‌های کلیسا پس از سقوط امپراتوری روم در قرن پنجم کنترل امور ازدواج را به دست گرفتند و ازدواج را به یک اتحاد مقدس ارتقا دادند. در طول قرون وسطی، نفوذ کلیسا بر ازدواج همراه با قدرت آن افزایش یافت. با این حال، در قرن شانزدهم بود که کلیسا قانونی را وضع کرد که به موجب آن کشیش‌ها باید مراسم عروسی را در حضور شاهدان و در ملاء عام برگزار کنند.

انقیاد همسران در برابر شوهران از هزاران سال پیش توسط قانون و عرف مقرر شده است. با این حال، با قدرت گرفتن جنبش حقوق زنان در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، زنان به تدریج شروع به تقاضا کردند که با آن‌ها یکسان رفتار شود نه به عنوان دارایی شوهر. به گفته مرلین یالوم، نویسنده کتاب «تاریخ همسر»، تا سال ۱۹۷۰، دموکراسی‌های غربی قوانین ازدواج بی طرفانه از نظر جنسیت داشتند.

اولین ازدواج شناخته شده در سنت‌های غیرمذهبی در بین النهرین و در سال ۲۳۵۰ قبل از میلاد بود. شواهد نشان می‌دهد که ازدواج حدود ۴۳۵۰ سال است که وجود دارد. مشخص نیست که اولین زوج چه کسی بودند، اما ازدواج در سراسر جهان باستان در میان عبرانیان، یونانی‌ها و رومی‌ها گسترش یافت. عبرانیان در دوران باستان مجاز به ازدواج با چندین زن بودند. زنان موظف بودند در خانه بمانند و از خانواده مراقبت کنند. یونانی‌ها و رومی‌های متاهل آزاد بودند تا نیاز‌های جنسی خود را با روسپی‌ها و شرکای مرد جوان برآورده کنند. مردان مجاز بودند در صورت عدم توانایی باردار شدن، زنان خود را پس دهند و دوباره ازدواج کنند.

زوج‌ها در طول تاریخ بشریت بیشتر به دلایل عمل گرایانه و نه از روی عشق گرد هم آمده اند. بسیاری از زوج‌های متاهل در نهایت عشق و فداکاری را تجربه کردند. با این حال، مفهوم عشق رمانتیک به عنوان یک عامل محرک برای ازدواج تنها از قرون وسطی وجود داشته است.

طبیعتا بسیاری از دانشگاهیان فکر می‌کنند فرانسوی‌ها ایده عشق رمانتیک را «خلق» کردند. نمونه الگووار این نوع ازدواج عشق عمیق یک شوالیه به همسر مرد دیگر بود، همانطور که در مورد سر لانسلو و ملکه گینور، همسر شاه آرتور، چنین بود. 

نظریه دیگر در مورد اولین ازدواج ثبت شده در جهان، ازدواج شیوا و پارواتی است. اما اولین ازدواج در تاریخ بشر به صراحت ذکر نشده است، با این حال، طبق تعدادی از باور‌های مذهبی، پیوند لرد شیوا و مادر پارواتی آغاز ازدواج‌های عاشقانه در این جهان و در سراسر کیهان بود.

پارواتی پس از سال‌ها اجرای تاپاسیا (آیین مذهبی در هند) در «گوری کوند» (مکان زیارتی در هند)، توانست لرد شیوا را متقاعد کند که او را به عنوان همسر خود بگیرد. طبق اساطیر، شیوا از پارواتی خواست تا در گوپتاکاشی (شهر بزرگی در هند) با او ازدواج کند و آن‌ها بعداً در ترییوگینارایان (معبد مقدس در روستای ترییو گینارایان) نذر‌های خود را رد و بدل کردند.